Πώς το γάλα μπήκε στο μενού των νεολιθικών Ευρωπαίων

Πριν από περίπου 7.500 χρόνια, οι Homo sapiens που κατοικούσαν στην Ευρώπη ήταν πρωτόγονοι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες που δεν μπορούσαν καν να χωνέψουν το φρέσκο γάλα. Λιγότερο από δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι πληθυσμοί τους φαίνεται ότι είχαν αντικατασταθεί από τους γεωργούς της Μέσης Ανατολής που εισέβαλαν στην Ευρώπη μαζί με τα κοπάδια τους.

Οι παλαιοανθρωπολόγοι γνώριζαν ότι η κτηνοτροφία και τα γαλακτοκομικά προϊόντα εμφανίστηκαν στην Κεντρική Ευρώπη όταν άκμασε ο πολιτισμός της λεγόμενης Γραμμικής Ταινιωτής Κεραμικής (παίρνει το όνομά του από τα χαρακτηριστικά σχέδια των αγγείων). Δεν ήταν νομάδες, όπως οι προηγούμενοι κυνηγοί-τροοφυσυλλέκτες, αλλά συγκεντρώνονταν σε μικρά χωριά, όπου ζούσαν από τα δημητριακά και τα βοοειδή τους.

Γύρω στο 5300 π.Χ, ολόκληρη η Κεντρική Ευρώπη είχε αρχίσει να πίνει γάλα και να καλλιεργεί δημητριακά. Λιγότερο από 300 χρόνια αργότερα, ο νέος, πιο καθιστικός τρόπος ζωής είχε φτάσει μέχρι την περιοχή του Παρισιού.

Μέχρι σήμερα, αναφέρει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν ότι οι Ευρωπαίοι άρχισαν σταδιακά να αντιγράφουν την τεχνογνωσία των λίγων γεωργών και κτηνοτρόφων από τη Μέση Ανατολή που τύχαινε να φτάσουν μέχρι τα μέρη τους. Η κτηνοτροφία, επομένως, ήταν μια ιδέα που εξαπλώθηκε «ειρηνικά» στην Ευρώπη.

Τώρα, όμως, οι ανθρωπολόγοι ανακαλύπτουν στοιχεία που δείχνουν να ανατρέπουν την κρατούσα άποψη. Η εικόνα που έχει αρχίσει να προκύπτει είναι ότι οι κτηνοτρόφοι της Μέσης Ανατολής ουσιαστικά κατέκτησαν την Ευρώπη.

Το γερμανικό περιοδικό επικαλείται ευρήματα σε πρόσφατες ανασκαφές στην Τουρκία, καθώς και γενετικές αναλύσεις σε νεολιθικούς σκελετούς και εκτρεφόμενα ζώα της νεολιθικής εποχής. Τα νέα αυτά στοιχεία προήλθαν από συνεργασία 13 ερευνητικών φορέων στην Ευρώπη και έχουν δημοσιευτεί την τελευταία τριετία σε περιοδικά όπως τo Nature και επιθεωρήσεις όπως το BMC Evolutionary Biology.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πλέον ότι, γύρω στο 7000 π.Χ., γεωργοί από τη Μέση Ανατολή πέρασαν μαζικά το Βόσπορο και επεκτάθηκαν στους πλούσιους βοσκότοπους της Ευρώπης, φέρνοντας μαζί τους ζώα όπως τα βοοειδή και οι χοίροι.

Ενδείξεις για επιμειξία με τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Ευρώπης δεν έχουν βρεθεί, ένδειξη ότι οι δύο λαοί παρέμειναν απομονωμένοι. Αντίθετα, οι αρχαιολόγοι υποψιάζονταν ότι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες και γεωργοί-κτηνοτρόφοι συγκρούστηκαν με βιαιότητα.

Αυτοί που νίκησαν ήταν οι προηγμένοι κτηνοτρόφοι, κυρίως επειδή μπορούσαν να εξασφαλίζουν πιο εύκολα τροφή.

Το περίεργο όμως είναι ότι οι γεωργοί της Μέσης Ανατολής έτρωγαν μεν γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το τυρί, δεν μπορούσαν όμως να πιουν το φρέσκο γάλα.

Αυτό συνέβαινε επειδή οι ενήλικοι Homo sapiens κανονικά δεν παράγουν το ένζυμο της λακτάσης, με το οποίο διασπάται η λακτόζη του γάλακτος. Από τη στιγμή που κάποιος ενηλικιωνόταν το γάλα θα του προκαλούσε στομαχικές διαταραχές, διάρροια και ναυτία, όπως εξάλλου συμβαίνει και σήμερα στους λαούς της Αφρικής και της Ασίας.

Η μεγάλη αλλαγή ήρθε με την εμφάνιση μιας μετάλλαξης που επέτρεπε στους ενήλικες να συνεχίσουν να πίνουν γάλα.

Και αυτό φαίνεται ότι δεν συνέβη στη Μέση Ανατολή αλλά στην Ευρώπη, την εποχή της Γραμμικής Ταινιωτής Κεραμικής.

Αναλύσεις σε χιλιάδες νεολιθικά οστά αποκάλυψαν πέρυσι ότι οι πρώτοι άνθρωποι που άρχισαν να πίνουν γάλα έζησαν στην περιοχή της Αυστρίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας.

Δεδομένου ότι η μετάλλαξη προσέφερε στους φορείς της ένα τεράστιο εξελικτικό πλεονέκτημα, σύντομα εξαπλώθηκε σε μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Φαίνεται λοιπόν ότι νεολιθικοί άνθρωποι της Μέσης Ανατολής έμαθαν πρώτοι πώς να εκτρέφουν ζώα, χρειάστηκε όμως να ταξιδέψουν στην Ευρώπη για να αρχίσουν να πίνουν το φρέσκο γάλα τους.

Όπως εκτιμά ο Χοακίμ Μπούργκερ, ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Μάινζ που μελετά το θέμα, το γάλα διαμόρφωσε την ανθρώπινη ιστορία τόσο καθοριστικά όσο τη διαμόρφωσε αργότερα η πυρίτιδα.

«Αυτό που έγινε τότε ήταν μια λευκή επανάσταση» σχολίασε.

ΝΑΒΑΡΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΓΩΝΙΑ (Xάρη Κανάκη)

ΝΑΒΑΡΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΓΩΝΙΑ

Το ασπρόμαυρο πλάνο με τους καπνούς και το τρεμάμενο χέρι δεν έχει τελειώσει
ακόμη…
Εκείνος που κάνει τη “λήψη” είναι έτοιμος να μιλήσει.
Γνωρίζει ότι το πλάνο είναι μοναδικό, γι’ αυτό δεν προσπαθεί να συγκρατήσει το χέρι του που τρέμει.
Η βουβή εικόνα σκάβει τον κουρασμένο αμφιβληστροειδή του και σου στέλνει ένα τελευταίο μήνυμα, στην περίπτωση που σου περάσει από το μυαλό ότι μπορείς και εσύ να γίνεις μέρος της “μαγικής εικόνας”.
Κοίταζε έξω από το παράθυρο, όχι συνεχώς… κλεφτές ματιές. Κάνε τη βαριά ένοχη κουρτίνα λίγο στην άκρη και άφησε τη ματιά σου να ξεδιψάσει στα γρήγορα, σαν τη φοβισμένη και διψασμένη γαζέλα που πίνει κλεφτά γουλιές λασπωμένου νερού απ’ το λάκκο με τους πεινασμένους κροκόδειλους.
Έτσι μπράβο! Τώρα μπορείς να βγάλεις από μέσα σου το μελανιασμένο αέρα που
κράταγες τόση ώρα. Δε σε βλέπει κανείς. Μείνε για λίγο ακόμη ακίνητος,
μα πάνω απ’ όλα μείνε ασφαλής.
Προσεκτικά εκεί στο σκοτάδι. Εσύ που στέκεσαι διαρκώς αναθεωρώντας και
υπομένοντας. Εσύ που στέκεσαι επιδέξια μερικές φορές και άλλες απερίσκεπτα,
μείνε ασφαλής.
Τώρα προσπάθησε να ξεχάσεις ό, τι είδες, ακόμη και εκείνους με τα σκουρόχρωμα ρούχα που κινούνται σαν σκιές πλάι στους βρώμικους τοίχους.
Τους είδες άλλωστε πώς κατέληξαν.
Εσύ τη δουλειά σου, συνέχισε τη “λήψη” μα κυρίως, μείνε ασφαλής.

17-11-09

H όπερα "Ταράρ"(1787) του Αντόνιο Σαλιέρι.

Μαθητής του Περγκολέζι και προστατευόμενος του Γκλουκ, ο Αντόνιο Σαλιέρι αξίζει να ακουστεί, και ο Ταράρ είναι μια
καλή αρχή. Ο Σαλιέρι (1750-1825) μάς είναι κυρίως γνωστός από τον θρύλο που πρώτος ανέδειξε λογοτεχνικά ο Πούσκιν, ότι από ζήλεια δηλητηρίασε τον Μότσαρτ. Σήμερα οι ιστορικοί δεν δέχονται πως συνέβη κάτι τέτοιο, ενώ οι μουσικολόγοι τον θεωρούν έναν από τους πιο σημαντικούς συνθέτες μελοδράματος του δέκατου όγδοου α...ιώνα.

Με την όπερα Ταράρ ο Σαλιέρι φιλοδοξούσε να εγκαινιάσει ένα εντελώς νέο είδος έργου, συνθέτοντας με ριζοσπαστικό τρόπο μουσική και ποίηση. Η πρεμιέρα δόθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Παρίσι το 1787, μέσα σε ατμόσφαιρα λαϊκού αναβρασμού, κι ενώ είχαν ήδη δρομολογηθεί οι διεργασίες που θα οδηγούσαν στο ξέσπασμα της Επανάστασης δυο χρόνια αργότερα. Συνάμα ήταν μια από τις αγαπημένες όπερες του μεταρρυθμιστή αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου Β΄.

Ο διάσημος λιμπρετίστας, Καρόν ντε Μπωμαρσαί (1732-1799), είναι πιο γνωστός για τον Μπαρμπέρη της Σεβίλλης και τους Γάμους του Φιγκαρό, που λογοκρίθηκαν επειδή σατίριζαν την αριστοκρατία. Εφευρέτης, καυγατζής, ταραχοποιός, τρόφιμος των φυλακών και μεγαλέμπορος, δάσκαλος των παιδιών του βασιλιά κι επαναστάτης, κατόρθωσε να χωρέσει στον Ταράρ αρκετές από τις ριζοσπαστικές αντιλήψεις της εποχής του. Μάς δίνει εδώ μια εικόνα των ιδεών του Διαφωτισμού πολύ πιο πλούσια σε πάθη και χρώματα από εκείνες με τις οποίες τις συνδέουμε συνήθως.

Πώς αρχίζει η όπερα; Το Πνεύμα της Φύσης θέλει ν’ ανανεώσει την ανθρώπινη ράτσα, που έχει γίνει τεμπέλικη και διεφθαρμένη. Φτιάχνει λοιπόν διάφορα προπλάσματα ανθρώπων, στα οποία το Πνεύμα της Φωτιάς δίνει πνοή. Στην τύχη κάνουν άλλον βασιλιά και άλλον στρατιώτη, και η ζωή της νέας ανθρωπότητας ξεκινά. Η σύγκρουση του γενναίου Ταράρ με τον δεσπότη Αττάρ δεν αργεί να έρθει. Η Ανατολή όμως, στην οποία διαδραματίζεται η πλοκή, θα μπορούσε να βρίσκεται και στη Δύση.

Απλά μαθήματα ΕΥΤΥΧΙΑΣ...

"Έπρεπε να γεράσω, αγόρι μου, για να μάθω τι είναι ευτυχία.

Τελικά ευτυχία είναι ένα ζευγάρι χέρια, δύο χέρια.

Αυτά που θα σε αγκαλιάσουν, θα σε κρατήσουν, θα σε κοιμήσουν,

θα σε περιποιηθούν, θα σου μαγειρέψουν, θα σε χαιδέψουν και

στο τέλος θα σου κλείσουν τα μάτια.

Τα πολλά χέρια απλά σε κατσιάζουν. Χάσιμο χρόνου.

Θα το δεις κι εσύ όσο μεγαλώνεις."

Θανάσης Βέγγος

Πιανιστικές Συναυλίες Ιουνίου 2011

ΠΕΜΠΤΗ 02 Ιουνίου ώρα 17:00-19:00
“Η Μουσική του Felix Mendelssohn”
Διάλεξη από την Εταιρία Αριστοτελικών Μελετών “Το Λύκειον”
Ομιλήτρια: Νένη Ιωαννίδου, Μουσικολόγος
Περισσότερες πληροφορίες: 210 3621601
Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Αμφιθέατρο "Α. Τρίτση"
Ακαδημίας 50, στάση Μετρό: Πανεπιστήμιο

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ – ΩΡΑ 21.00
Συναυλία της ΚΟΑ στο Μέγαρο με σολίστ τη Λίλη Μπογιατζίεβα
Πρόγραμμα:
Περικλής Κούκος: «Ο Κονρουά και οι κόπιες του», σουίτα από την όπερα
- Πάντσο Βλαντιγκέροφ: Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 3 σε σι ύφεση
μείζονα, έργο 31 (α΄ εκτέλεση με την ΚΟΑ)
- Ludwig van Beethoven: Συμφωνία αρ. 7 σε λα μείζονα, έργο 92
Εισιτήρια των 23Ε, 18Ε, 13Ε, 8Ε και 3Ε (φοιτητικό)

ΔΕΥΤΕΡΑ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ - ΩΡΑ 8.30 μ.μ.
Α’ μέρος: Ρεσιτὰλ πιάνου τῆς Ἄννας Παναγοπούλου, μὲ ἔργα Liszt, Debussy, Rodrigo, Say, Χατζηδάκι καὶ Κωνσταντινίδη.
Β’ μέρος: Ἔργα τῶν Brahms καὶ Piazzolla, μὲ τὴν Ἄννυ Μαρκοδημητράκη (πιάνο) καὶ τὸν Νίκο Παπαδημητρίου (τσέλο).
(Μὲ εἰσιτήριο: 10 & 15 εὐρώ)
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Πλατεία Αγ. Γεωργίου, Καρύτση 8

ΤΕΤΑΡΤΗ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ - ΩΡΑ 8.30 μ.μ.
Ἔργα γιὰ δύο πιάνα καὶ γιὰ τέσσερα χέρια σὲ ἕνα πιάνο.
Α’ μέρος: Ἔργα τῶν Rossini, Benson, Milhaud, Scriabin, μὲ τοὺς Νίκο Καζαμία καὶ Ἡρώ Φυτράκη.
Β’ μέρος: Ἔργα τῶν Bach, Lutoslawski, Bartok, μὲ τοὺς Νικόλα Γαρουφαλάκη καὶ Παναγιώτη Δημόπουλο.
Στο site του Παρνασσού η εκδήλωση εμφανίζεται δίχως εισιτήριο αλλά από το τηλέφωνο με ενημέρωσαν πως ισχύει η τιμή των 10 & 15 ευρώ.
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Πλατεία Αγ. Γεωργίου, Καρύτση 8

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 Ιουνίου 2011 –ΩΡΑ 21:00
Συναυλία της ΚΟΑ στο Μέγαρο με σολίστ το Χαράλαμπο Αγγελόπουλο
Πρόγραμμα:
- Αλεξάντερ Μποροντίν: Πολοβετσιανοί Χοροί
- Αλεξάντερ Σκριάμπιν: «Προμηθέας, το ποίημα της φωτιάς», έργο 60,
για πιάνο, χορωδία και ορχήστρα
- Βασίλι Καλίνικοφ: Συμφωνία αρ. 1 σε σολ ελάσσονα (α΄ εκτέλεση με την ΚΟΑ)
Εισιτήρια των 23Ε, 18Ε, 13Ε, 8Ε και 3Ε (φοιτητικό)

ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ
Αφιέρωμα στον Φραντς Λιστ στο Ηρώδειο
Με αφορμή την επέτειο για τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Φραντς Λιστ, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης με άκρως ρομαντική διάθεση, αφιερώνει στον Ούγγρο συνθέτη τη συναυλία της. Θα ακουστούν έργα Λιστ, Σούμπερτ και Μπραμς υπό τη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη. Σολίστ ο διεθνώς διακεκριμένος πιανίστας Κυπριανός Κατσαρής.
Εισιτήρια: 30€ (VIP, Ζώνες Α, Β, Γ), 15€ (Άνω διάζωμα, Φοιτητικό), 10€ (ΑΜΕΑ)
Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα
ΣΑΒΒΑΤΟ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ - ΩΡΑ 8.30 μ.μ.
Ἀφιέρωμα στὰ 200 χρόνια ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ Franz Liszt.
"Ὀπερατικὲς Μεταγραφές". Πιανιστικὲς μεταγραφὲς ἔργων Ὄπερας τῶν Händel, Mozart, Meyerbeer, Donizetti, Bellini, Gounod, Tchaikovsky, Verdi. Στὸ πιάνο ἡ Τατιάνα Λεωνιδοπούλου.
(Μὲ εἰσιτήριο: 10 & 15 εὐρώ)
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Πλατεία Αγ. Γεωργίου, Καρύτση 8

ΤΡΙΤΗ 21 Ιουνίου ΩΡΑ 20:00
Η Γιορτή της Μουσικής στο Μέγαρο
Το Μέγαρο γιορτάζει τα είκοσι του χρόνια, τη Μέρα της Μουσικής, με ορχήστρες στον κήπο
αλλά και ένα μεγάλο πάρτι αργά το βράδυ.
Περισσότερες λεπτομέρειες:
http://www.megaron.gr/default.asp?pid=5&la=1&evID=541
Ελεύθερη είσοδος

"Ο πλανήτης εκπέμπει SOS"

"Για πολλούς φτωχούς ανθρώπους που ζουν σε πόλεις, οι πλημμύρες και οι κατολισθήσεις είναι ήδη κάτι συνηθισμένο. Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει την κατάσταση", τόνισε ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ρόμπερτ Ζέλικ, σε ανακοίνωσή του, μια ημέρα πριν από την διάσκεψη για το κλίμα, στην οποία συμμετέχουν 40 μεγάλες πόλεις.
Οι ευάλωτες περιοχές που πλήττονται από κατολισθήσεις, πλημμύρες και μεγάλη άνοδο του επιπέδου της θάλασσας, είναι αυτές που έχουν τις μεγαλύτερες ελλείψεις σε υποδομές και υπηρεσίες, επισημαίνει ο Ζέλικ.
Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας τόνισε πως οι πόλεις αυτές έχουν ανάγκη αστικού σχεδιασμού και διοίκησης, "ένα τεράστιο στοίχημα που απαιτεί την συνεργασία των τοπικών, εθνικών και διεθνών αρχών, καθώς και μια σημαντική οικονομική υποστήριξη".
Ο Ζέλικ θα μεταβεί αύριο Πέμπτη στο Σάο Πάολο για τη διάσκεψη, στην οποία συμμετέχουν μεταξύ άλλων, η Νέα Υόρκη, η Βαρκελώνη, η Τζακάρτα, το Μεξικό, το Βερολίνο, το Παρίσι και το Ρίο ντε Τζανέιρο.
Της διάσκεψης θα προεδρεύσει ο δήμαρχος της Νέας Υόρκη Μαρκ Μπλούμπεργκ και ειδική εισήγηση για τον αστικό σχεδιασμό με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών θα κάνει ο Αμερικανός πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον.
Οι 40 πόλεις που συμμετέχουν με πληθυσμό που φτάνει τα 300 εκατομμύρια παράγουν το 10% των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.