Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2011

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ (1884-1974)


Γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας το 1884, όπου βίωσε το κλίμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Το επίθετό του, αν όχι καλλιτεχνικό δηλώνει καταγωγή από τη Βάρνα όπου έμεναν πολλοί Έλληνες. (Το επίθετο του πατέρα του ήταν Μπουμπούς.) Το 1898 τέλειωσε το Ελληνικό Σχολείο και συνέχισε την εκπαίδευσή του στα Ζαρίφεια διδασκαλεία της Φιλιππούπολης και έπειτα με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Αγχιάλου ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Φιλολογία όπου και πήρε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα ως υποστηρικτής των δημοτικιστών. Το 1907 συμμετείχε στην ίδρυση του ποιητικού περιοδικού Ηγησώ, το οποίο κυκλοφόρησε δέκα τεύχη. Το 1908 πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση στην αρχή στο ελληνικό διδασκαλείο του Πύργου (Μπουργκάς) σε ηλικία δεκαοχτώ ετών και στη συνέχεια στην Ελλάδα (στην Αμαλιάδα) και μεταξύ άλλων στην Ανωτάτη Παιδαγωγική Ακαδημία Αθηνών. Διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος. Από το 1910 άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνική μετάφραση και ως το 1916 ολοκλήρωσε τους Ηρακλείδες του Ευριπίδη, τον Αίαντα του Σοφοκλή, τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα και τον Πειρασμό του Αγίου Αντωνίου του Φλωμπέρ. Μετά το δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο, στον οποίο πήρε μέρος, φοίτησε στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης του Γληνού.

Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας, κοινωνιολογίας και αισθητικής. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τον διαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Καρπός αυτής της στροφής στάθηκε το ποίημα Προσκυνητής. Το καλοκαίρι του 1921 έγραψε στην Αίγινα Το Φως που καίει, που εξέδωσε ένα χρόνο αργότερα στην Αλεξάνδρεια με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας. Το 1922 δημοσίευσε επίσης τους Μοιραίους στο περιοδικό Νεολαία και τη Λευτεριά στο περιοδικό Μούσα. Το 1924 δίδαξε νεοελληνική λογοτεχνία στην Παιδαγωγική Ακαδημία υπό τη διεύθυνση του Γληνού. Το 1926 παύτηκε από τη θέση του ως καθηγητή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, με αφορμή ένα δημοσίευμα της Εστίας που δημοσίευσε ένα απόσπασμα από Το φως που καίει. Ο Βάρναλης στράφηκε στη δημοσιογραφία και έφυγε για τη Γαλλία ως ανταποκριτής της Προόδου. Το 1927 τύπωσε τους Σκλάβους Πολιορκημένους. Το 1929 παντρεύτηκε την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου. Το 1932 εξέδωσε την Αληθινή απολογία του Σωκράτη. Το 1935 πήρε μέρος ως αντιπρόσωπος των Ελλήνων συγγραφέων στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων στη Μόσχα και μετά εξορίστηκε στη Μυτιλήνη και τον Άγιο Ευστράτιο. Στην Κατοχή έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ως μέλος του ΕΑΜ. Tο 1956 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και το 1959 τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν. Είχαν προηγηθεί μεταξύ άλλων εκδόσεις των έργων του Ζωντανοί άνθρωποι, Το Ημερολόγιο της Πηνελόπης, Ποιητικά, Διχτάτορες, Αισθητικά- Κριτικά (δύο τόμοι). Το 1965 εκδόθηκε η τελευταία ποιητική συλλογή του με τίτλο Ελεύθερος κόσμος και το 1972 το θεατρικό έργο Άτταλος ο Γ΄. Υπήρξε συνεργάτης σε πολλά περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες μεταξύ των οποίων και στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου 1974.

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Διατροφή κατά της μελαγχολίας.


Αν και οι περισσότεροι από εµάς αγνοούν πως η κατανάλωση ορισµένων τροφών µπορεί να αλλάξει τη χηµεία του εγκεφάλου και πως ό,τι τρώµε επιδρά στον ψυχισµό µας, πολυάριθµες έρευνες αναφέρουν ότι συγκεκριµένες θρεπτικές ουσίες, που ανιχνεύονται στα τρόφιµα, επηρεάζουν την ποσότητα 5-6 νευροδιαβιβαστών, που παράγονται από τον εγκέφαλο. µπορούν κατά συνέπεια να ρυθµίσουν τα επίπεδα της διάθεσης και του στρες.

Έτσι, κάποιες τροφές µπορούν να ρίξουν τη διάθεσή µας, ενώ άλλες να την ανεβάσουν.

Η διατροφή επηρεάζει συνήθως τους νευροδιαβιβαστές σεροτονίνη, ντοπαµίνη και νοραδρεναλίνη.Οι αλλαγές της συγκέντρωσης της σεροτονίνης στον εγκέφαλο σχετίζονται µε αλλαγές της συµπεριφοράς, της συναισθηµατικής κατάστασης και της ψυχικής διάθεσης. Η ντοπαµίνη συνδέεται µε την κινητοποίηση και την εγρήγορση, ενώ η νοραδρεναλίνη έχει σχέση µε την διάθεση, την ενέργεια και την απόδοση.

Η επίδραση των τροφών στην ποσότητα αυτών των νευροδιαβιβαστών και στον οργανισµό, γίνεται αισθητή περίπου 1,5 -2 ώρες µετά την κατανάλωσή τους. Ποιες είναι όµως οι τροφές της… χαράς;

Σοκολάτα
Η σοκολάτα περιέχει περισσότερες από 300 χηµικές ουσίες, κάποιες από τις οποίες έχουν δράση παρόµοια µε αυτή των κανναβοειδών. Επιδρούν σε νευροϋποδοχείς του εγκεφάλου που εκκρίνουν την ντοπαµίνη, η οποία φέρνει ευφορία. Επίσης, στη σοκολάτα περιέχεται η ανανδαµίδη, ένα λιπίδιο που µπορεί να διαφοροποιήσει τη διάθεσή µας, αλλά και τρυπτοφάνη, που µεταβολίζεται στη σεροτονίνη.

Σύµφωνα µε έρευνα Ολλανδών επιστηµόνων, οι άνδρες που έτρωγαν µικρή ποσότητα σοκολάτας καθηµερινά είχαν χαµηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης και χαµηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων, αλλά και καλύτερη διάθεση.

Τσάι
Ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια αναφέρεται ότι το τσάι δεν βελτιώνει µόνο την πνευµατική κατάσταση, αλλά και τη διάθεση. Αυτό οφείλεται κυρίως σε δυο φυσικές ουσίες που περιέχει το τσάι: την καφεΐνη και την θειανίνη, η οποία βοηθά την λειτουργία του εγκεφάλου, χωρίς να προκαλεί την νευρικότητα που δηµιουργεί η καφεΐνη.

Αλκοόλ
Είναι αποδεδειγµένο επιστηµονικά ότι η µέτρια κατανάλωση αλκοόλ, βοηθά στη χαλάρωση. Μεγάλες ποσότητες όµως, µπορούν να µειώσουν την διάθεση του ατόµου, εντείνοντας το στρες και να προκαλέσουν διαταραγµένο ύπνο. Ανάλογα µε την ποσότητα αλκοόλ που θα καταναλώσετε, µπορεί να περάσετε απότοµα από την αίσθηση χαλάρωσης στην υπερένταση και στη δυσκολία συγκέντρωσης.

Τρόφιµα ολικής αλέσεως
Οι µη επεξεργασµένες τροφές, όπως τα τρόφιµα ολικής αλέσεως, τα φασόλια, οι σπόροι και τα αυγά, έχουν την ιδιότητα να διατηρούν σε φυσιολογικά επίπεδα τη χηµεία του εγκεφάλου.

Καρύδια
Τα καρύδια θεωρούνται εδώ και καιρό ως µία «τροφή του εγκεφάλου». Πλέον όµως, γνωρίζουµε πως είναι και µια άριστη πηγή ωµέγα-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων, που «φροντίζει» τα κύτταρα του εγκεφάλου και τη διάθεση, γιατί βοηθά τους νευροδιαβιβαστές να λειτουργούν σωστά.

Ψάρια
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν µικρότερο κίνδυνο να εµφανίσουν συµπτώµατα κατάθλιψης, όταν καταναλώνουν µεγάλες ποσότητες ψαριών, ιδιαίτερα λιπαρών ψαριών, όπως ο σολοµός, καθώς είναι πλούσια σε ωµέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα ωµέγα-3 λιπαρά, που περιέχονται στα ψάρια, φαίνεται να επηρεάζουν θετικά τη διάθεση, ενώ έχουν συσχετιστεί µε µειωµένο κίνδυνο κατάθλιψης µετά τον τοκετό. Καλές πηγές ωµέγα-3 λιπαρών είναι η ρέγκα, η πέστροφα, ο σολοµός, οι σαρδέλες και ο τόνος.

Φακές
Αποτελούν άριστη πηγή φυλλικού οξέος, που είναι απαραίτητο για τη διάθεση και την καλή λειτουργία των νεύρων. Mελέτη του Χάρβαρντ έδειξε ότι το 38% των γυναικών που πάσχουν από κατάθλιψη, έχουν έλλειψη φυλλικού οξέος. Αν και οι ερευνητές δεν έχουν ακόµη καταλάβει πλήρως τη σύνδεση, η συγκεκριµένη ουσία φαίνεται να επηρεάζει το µεταβολισµό της σεροτονίνης, της ντοπαµίνης και της νοραδρεναλίνης. Kαλές πηγές φυλλικού οξέος αποτελούν τα εµπλουτισµένα δηµητριακά πρωινού, τα σκουροπράσινα λαχανικά, όπως το σπανάκι και το µπρόκολο, το συκώτι και τα φασόλια.

Πηγή: Life Positive

Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2011

Επείγουσα κλήση προς Βραζιλία: Πρόεδρε Ρούσεφ, σταματήστε την καταστροφή του Αμαζονίου!



Δυστυχώς, οι νόμοι για την προστασία των δασών δεν υποβαθμίζονται μόνο στην Ελλάδα…
Το δάσος της βροχής του Αμαζονίου – ένα από τα πιο πολύτιμα οικολογικά θησαυροφυλάκια του πλανήτη – έχει επείγουσα ανάγκη από τη δική μας φωνή!
Η Βραζιλιανή Γερουσία, με τις ευλογίες ισχυρών επιχειρήσεων γεωργικής εκμετάλλευσης, ψήφισε προχθές απαράδεκτες αλλαγές στον Δασικό Κώδικα της χώρας. Αλλαγές που απειλούν με μαζικές αποψιλώσεις το δάσος της βροχής. Στη συνέχεια, το νομοσχέδιο αυτό θα συζητηθεί στη Βραζιλιανή Βουλή και τέλος η μοίρα της περιοχής θα βρεθεί στα χέρια της Προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ. Η Πρόεδρος θα αποφασίσει, μέσα στις επόμενες δυο εβδομάδες, εάν θα υποστηρίξει και θα υπογράψει τις απειλητικές αλλαγές ή όχι!
Αν η Πρόεδρος Ρούσεφ εγκρίνει τις αλλαγές στον Δασικό κώδικα της Βραζιλίας, τότε μια περιοχή τέσσερις φορές όσο η έκταση της Ελλάδας, η βιοποικιλότητα και οι κοινωνίες που ζουν εκεί θα απειληθούν πολύ σοβαρά. Και οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν κάθε γωνιά του πλανήτη, καθώς αναμένεται να εκλυθούν 25 δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από πολλές ανεξάρτητες επιστημονικές εκθέσεις, η αποψίλωση και εντατική εκμετάλλευση δεν θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της Βραζιλίας, αλλά στη φτώχια και εξαθλίωση των τοπικών κοινωνιών.

Πιανιστικές συναυλίες Δεκεμβρίου 2011.


Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011, 18.00
Γαλλική μουσική
Απάνθισμα Γαλλικης Μουσικης με : Erik Satie, Claude Debussy, Henri Duparc, Gabriel Fauré και Francis Poulenc
Σολίστ Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη, Δέσποινα Τσουκαλά
Πιάνο Δόμνα Χάλαρη
Στο φουαγέ της Λυρικής, Θέατρο Ολύμπια, Ακαδημίας 59-61
Είσοδος ελεύθερη

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2011, ώρα 20:30
Λάμπης Βασιλειάδης, ρεσιτάλ πιάνου
- Ludwig van Beethoven: «Ηρωικές παραλλαγές», έργο 35
- Karol Szymanowski: Παραλλαγές σε ένα λαϊκό πολωνικό τραγούδι, έργο 10
- Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι: Μεγάλη Σονάτα, έργο 37
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος
Φοιτητικά: € 5, Β Ζώνη: € 12, Α Ζώνη: € 20

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου, 8.30 μ.μ.
100 Χρόνια από τη γέννηση του Οδ. Ελύτη
Σειρά συναυλιών υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θόδωρου Αντωνίου σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών- 2η συναυλία.
Με έργα για φωνή και πιάνο σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη
των Ιωσήφ Παπαδάτου, Βεντούρα, Αντωνίου, Θέμελη, Μολφέτα, Κουρουπού, Γυφτάκη και Χατζιδάκι.
Goethe-Institut Athen, Ομήρου 14-16, 2103661000
Είσοδος ελεύθερη

Κυριακή, 11 Δεκεμβρίου 2011 ώρα 20.00 Πιάνο & Τσέλλο
Α' Μέρος: Έργα για πιάνο και τσέλο των Astor Piazzolla και Ρενέ Νικολάου
Β' Μέρος: Έργα για πιάνο του Ernesto Lecuona
Πιάνο: Μαριλένα Σπαχή
Τσέλο: Γιάννης Νίνας
Αθηνά Live - Ωδείο Τέχνης Γ.Β. Φακανά, Λ. Ποσειδώνος 3, Παραλία Ν. Φαλήρου
Tιμή εισόδου :10 ευρώ
φοιτητικό 8 ευρώ-παιδιά εώς 8 ετών δωρεάν.

Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου, 2011, ώρα 20.30
Khatia Buniatishvili, ρεσιτάλ πιάνου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Νέοι καλλιτέχνες περιοδεύουν στις αίθουσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κέντρων Συμφωνικής Μουσικής (ECHO)
- Franz Liszt: Σονάτα & Μεφίστο – Βαλς αρ. 1
- Frederic Chopin: 3 Σκέρτσα
- Ιγκόρ Στραβίνσκι: 3 Μέρη από τον Πετρούτσκα
Φοιτητικά: € 5, Β Ζώνη: € 12, Α Ζώνη: € 20

Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2011, ώρα 8 μ.μ.
David Johnson - Ρεσιτάλ πιάνου
Έργα Farnaby, Messiaen, Brahms, Ravel και Beethoven
Αίθουσα συναυλιών ωδείου Αθηνών
Είσοδος Ελεύθερη

Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2011, ώρα 20.30
8η συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
- Jean Sibelius: «Φινλανδία», συμφωνικό ποίημα, έργο 26
- Ludwig van Beethoven: Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 5
σε μι ύφεση μείζονα, έργο 73, «Αυτοκρατορικό»
- Richard Strauss: «Η ζωή ενός Ήρωα»
Βασίλης Τσαμπρόπουλος πιάνο
Μουσική διεύθυνση: Markus Poschner
Φοιτητικά- Εκπτωτικά: € 5, Γ Ζώνη: € 10, Β Ζώνη: € 15, Α Ζώνη: € 20, Διακεκριμένη Ζώνη: € 25

(Από την Μαρία Παπαδάτου)

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

Nikolai Kapustin (Composer)


Nikolai Kapustin: Concert Etude op. 40 no. 8 - YouTube

The great pianist Shan Shan Sun plays Nikola Kapustin.

Nikolai Girshevich Kapustin (Russian: Николай Гиршевич Капустин) (born November 22, 1937 in Gorlovka, Ukraine) is a Ukrainian Russian composer and pianist.

Kapustin studied piano with Avrelian Rubakh (pupil of Felix Blumenfeld who also taught Simon Barere and Vladimir Horowitz) and, later, Alexander Goldenweiser at the Moscow Conservatory. During the 1950s he acquired a reputation as a jazz pianist, arranger and composer. He is steeped, therefore, in both the traditions of classical virtuoso pianism and improvisational jazz.

He fuses these influences in his compositions, using jazz idioms in formal classical structures. An example of this is his Suite in the Old Style, Op. 28, written in 1977, which inhabits the sound world of jazz improvisation but is modelled on baroque suites such as the keyboard partitas composed by J. S. Bach, each movement being a stylised dance or a pair of dances in strict binary form. Other examples of this fusion are his set of 24 Preludes and Fugues, Op. 82, written in 1997, and the Op. 100 Sonatina.

Kapustin views himself as a composer rather than a jazz musician. He has said, "I was never a jazz musician. I never tried to be a real jazz pianist, but I had to do it because of the composing. I’m not interested in improvisation – and what is a jazz musician without improvisation? All my improvisation is written, of course, and they became much better; it improved them."[1]

Among his works are 18 piano sonatas, six piano concerti, other instrumental concerti, sets of piano variations, études and concert studies.

Russian and Japanese record labels have released several recordings of the composer playing his own music. He has also been championed by a number of prominent western pianists, including Steven Osborne and Marc-André Hamelin who both released CDs devoted to Kapustin.

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

"TA ΔΕΝΤΡΑ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΡΘΙΑ" από την Θεατρ. Σκηνή Ν. Ηρακλείου (μουσική: ΧΑΡΗΣ ΚΑΝΑΚΗΣ)


Η «ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ» του Δήµου Ηρακλείου Αττικής ιδρύθηκε το 1984 και µέχρι σήµερα έχει συνεχή παρουσία στα πολιτιστικά δρώµενα του Δήµου. Εντάσσεται στις δραστηριότητες του Πολιτιστικού Κέντρου και αποτελεί βασικό κύτταρο πολιτισµού του Δήµου.
Στη «ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ» λειτουργεί στούντιο κινησιολογίας, ορθοφωνίαο και αυτοσχεδιασµού. Στη µακροχρόνια πορεία της έχει βραβευτεί δύο Φορές στους Πανελλήνιους Θεατρικούς Αγώνες του Δήµου Ζωγράφου, έχει συµµετάσχει για δύο σεζόν στο Πολιτιστικό Καλοκαίρι του Δήµου Γαλαξιδίου και σε ανάλογες εκδηλώσεις Δήµων της Αττικής, ενώ επί 2,5 χρόνια παρουσίαζε κάθε εβδοµάδα µονόπρακτα του ελληνικού και ξένου δραµατολογίου από τη συχνότητα του ραδιοφωνικού σταθµού του Δήµου «Επικοινωνία FM».
Η «ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ» έµεινε µακριά από µόδες, εµπορικές βλέΨεις, Φτηνούς ανταγωνισµούς, προσωπικά συµφέροντα και Φιλοδοξίες. Δεν επεδίωξε να προσκολληθεί στα «µεγάλα κυκλώµατα», να µαϊµουδίσει την όποια λάµψη τους, να αναµασήσει τους δικούς τους στόχους, να πάρει κάτι από το βουητό τους ... Έµεινε µακριά από όλα αυτά, για νάχει τη δική της προσωπική παρουσία και τη δική της φωνή,
Φέτος η «ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ» με την αμέριστη συμπαράσταση της Δημοτικής Αρχής του Ν. Ηρακλείου, ανεβάζει το γνωστό έργο «Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια» του Αλεξάντρο Κασσόνα σε σκηνοθεσία της Βάσως Παπαθεοδώρου - Μπελίτση, σκηνογραφία Δηµήτρη Κόντου, κοστούµια Χρυσούλας Στρουγκώφ και µουσική Χάρη Κανάκη.
Παίζουν µε τη σειρά που εµφανίζονται οι ηθοποιοί: ΈΦη Κάλβου, Ρούλα Μπότσαρη, Αλεξάνδρα Τσολίδη, Γιάννης Γαµπαδάκης, Αλέξανδρος Ντέµα, Φρύνη Δήµου, Γιάννης Γαλατόπουλος, Στάθης Γεωργόπουλος, Δηµήτρης Τρουµττούκης, Βασίλης Κουσουνέλος, Μάνια Γερολυµάτου, Νίκος Παραµερίτης, Ελένη Γλαρέ ντζο υ, Βέρα Θεοδώρου, Βάσω Παπαθεοδώρου - Μπελίτση, Βασίλης Μακρής.
Ηµέρες παραστάσεων: Από Πέμπτη 10 Νοεμβρίου έως Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011, 8:15μ.μ.
στο Θέατρο του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήµου Ηρακλείου Αττικής, Κουντουριώτου & Νεότητος.
Η είσοδος στις παραστάσεις είναι ελεύθερη.

Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2011

ΧΑΡΗ ΚΑΝΑΚΗ "Επαφές και ψέματα"



Όλα εκείνα που αξίζει να υπάρχουν,
απ' το σκοτάδι κάποτε ξεκίνησαν
και στο σκοτάδι κάποτε θα ξαναβρεθούν.
Ερήμωσε ο τόπος και τα ξερά κλαδιά
αφυδατώθηκαν δίπλα στις καυτές πέτρες.
Βήματα και αγκαλιάσματα, επαφές και ψέματα.
Σιγή μέσα στην νύχτα πριν ο βασανισμένος ήλιος
μάθει να κρυφοκοιτάζει.
'Ολα εκείνα που αξίζει να πούμε,
απ' το σκοτάδι κάποτε ξεκίνησαν
και αφού τα επαναλάβουμε
ο ένας στο αυτί του άλλου
παίζοντας με τα νοήματα ξανά και ξανά,
στο σκοτάδι κάποτε θα επιστρέψουν
βιαστικά και αναπάντεχα.

Νέα Φιλαδέλφεια 21 Αυγούστου 2011

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

Οδυσσέας Ελύτης 1911-1996.



Ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη (1911-1996). Μεγάλος Έλληνας ποιητής, βραβευμένος με το βραβείο Νόμπελ (1979).

Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Τελευταίος από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά. Κατάγεται και από τους δυο γονείς του από τη Μυτιλήνη. Σε πολύ μικρή ηλικία εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου μεταφέρθηκε και η έδρα της επιχείρησης σαπωνοποιίας του πατέρα του. Μετά το 1920 η οικογένειά του αντιμετώπισε ορισμένες επιθέσεις για την προσήλωσή της στις βενιζελικές ιδέες. Το 1923 ταξίδεψαν στην Ιταλία, την Ελβετία, τη Γερμανία και τη Γιουγκοσλαβία. Στη Λωζάνη ο ποιητής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Τα πρώτα καλοκαίρια της ζωής του περνούν στην Κρήτη, στη Μυτιλήνη, στις Σπέτσες. Οι χειμώνες περνούν με αδιάκοπο διάβασμα, καθώς φοιτά πρώτα στο ιδιωτικό σχολείο Μακρή και κατόπιν στο Γ΄ Γυμνάσιο. Από το περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων», όπως ο ίδιος ομολογεί (πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία δίνει ο Ελύτης στο βιβλίο του «Ανοιχτά Χαρτιά», Αστερίας [1974]) πρωτογνώρισε τη νεοελληνική λογοτεχνία, αυτός ο θρεμμένος με παγκόσμια έργα του πνεύματος, που ξόδευε όλα του τα χρήματα αγοράζοντας βιβλία και περιοδικά. Περισσότερο όμως από την ποίηση, που η προσπέλασή της μέσα από τα σχολικά αναγνώσματα και τις διδασκαλικές αναλύσεις του φαίνεται δύσκολη και αδιάφορη, του μιλάει η Ελλάδα. Παίρνει μέρος σε ορειβατικές εκδρομές και αντιδρώντας στη διάθεσή του για διάβασμα στρέφεται στον αθλητισμό. Ακόμη και τα βιβλία που αγόραζε, έπρεπε να έχουν σχέση με την ελληνική φύση. Καμπούρογου, Κ.Πασαγιάννης, Στ. Γρανίτσας, μάλιστα κι ένας τρίτομος «Οδηγός της Ελλάδος». Μια ασθένεια όμως τον αναγκάζει να καθηλωθεί στο κρεβάτι με αποκλειστική παρηγοριά τη μελέτη.

Η ποίηση αρχίζει να τον ενδιαφέρει όταν γνωρίζει το έργο του Καβάφη και του Κάλβου και ανανεώνει τη γνωριμία του με τη θελκτική αρχαία λυρική ποίηση. Την ίδια περίπου εποχή (1927) πρωτοδιάβασε ποιήματα δυο μοντέρνων Γάλλων ποιητών, του Paul Eluard και του Perre Jean Jouve, που επέδρασαν σημαντικά στις ιδέες του για τη λογοτεχνία, όπως ο ίδιος ομολογεί: «...μ’ ανάγκασαν να προσέξω κι αδίστακτα να παραδεχτώ τις δυνατότητες που παρουσίαζε, στην ουσία της ελεύθερης ενάσκησής της, η λυρική ποίηση» («Ανοιχτά Χαρτιά»). Στρέφεται στον υπερρεαλισμό, στη μαγεία της αστραφτερής, νεόκοπης, ζωντανής και παράδοξης νέας ποιητικής έμπνευσης που μεταχειρίστηκε τις λέξεις δημιουργικά για να δώσει μια καινούργια γλωσσική αντίληψη, έναν κόσμο που κινείται ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, την αλήθεια και την φαντασία.

Άρχισε τότε τις πρώτες ουσιαστικές προσπάθειες στην τέχνη. Το 1930 γράφεται στη Νομική Σχολή, ενώ παράλληλα μελετά σύγχρονη ελληνική ποίηση: του Καίσαρος Εμμανουήλ τον «Παράφωνο αυλό», του Θεοδώρου Ντόρου «Στου γλυτωμού το χάζι» (1930), του Γιώργου Σεφέρη τη «Στροφή» (1931) και του Νικήτα Ράντου τα «Ποιήματα» (1933). Με ενθουσιασμό, σωστό πάθος, συνεχίζει τις περιπλανήσεις του στην Ελλάδα: «Πιονιέροι αληθινοί, μέρες και μέρες προχωρούσαμε νηστικοί και αξύριστοι, πιασμένοι από το αμάξωμα μιας ετοιμοθάνατης Σεβρολέτ, ανεβοκατεβαίνοντας αμμολόφους, διασχίζοντας λιμνοθάλασσες, μέσα σε σύννεφα σκόνης ή κάτω από ανελέητες νεροποντές, καβαλικεύαμε ολοένα όλα τα εμπόδια και τρώγαμε τα χιλιόμετρα με μιαν αχορταγιά που μονάχα τα είκοσί μας χρόνια και η αγάπη μας γι αυτή τη μικρή γη που ανακαλύπταμε, μπορούσαν να δικαιολογήσουν» («Ανοιχτά Χαρτιά») .

Το 1934 είναι μέλος της «Ιδεοκρατικής Φιλοσοφικής Ομάδας του πανεπιστημίου Αθηνών» που διοργάνωνε συζητήσεις πάνω σε θέματα κυρίως φιλοσοφικά, με τη συμμετοχή των Κ.Τσάτσου, Π.Κανελλόπουλου, του Ι. Θεοδωρακόπουλου και του Ι.Συκουτρή. Τότε γνωρίζεται με το Ι. Σαραντάρη (1908-1941), τον ευαίσθητο ποιητή που ήρθε από την Ιταλία για να ζήσει τα τελευταία χρόνια της νιότης και της δημιουργίας του στην αγαπημένη του πατρίδα και τελικά να πεθάνει σ’ αυτήν στον πόλεμο του ’40. Ο Σαραντάρης τον ενθαρρύνει στις ποιητικές του προσπάθειες, όταν ακόμα ο Ελύτης ταλαντεύεται αν πρέπει να δημοσιεύσει τα έργα του και τον γνωρίζει στον κύκλο των «Νέων Γραμμάτων» (1935-40, 1944). Το περιοδικό αυτό, που διευθυντής του ήταν ο Αντρέας Καραντώνης και συνεργάστηκαν στις σελίδες του παλιοί και νεότεροι αξιόλογοι Έλληνες λογοτέχνες (Γ.Σεφέρης, Γ.Θεοτοκάς, Άγγ. Τερζάκης, Κ.Πολίτης, Άγγ. Σικελιανός κ.ά.), έφερε στην Ελλάδα τις σύγχρονες δυτικές καλλιτεχνικές τάσεις και γνώρισε στο αναγνωστικό κοινό κυρίως τους νεότερους ποιητές, με τη μετάφραση αντιπροσωπευτικών έργων τους ή με άρθρα κατατοπιστικά για την ποίησή τους. Έγινε το πνευματικό όργανο της γενιάς του ’30 που φιλοξένησε στις στήλες του όλα τα νεoτεριστικά στοιχεία, κρίνοντας ευνοϊκά και προβάλλοντας τις δημιουργίες των νέων Ελλήνων ποιητών.

Όπως ο Ελύτης αναγνωρίζει, το 1935 στάθηκε μια ιδιαίτερη χρονιά στην πνευματική πορεία του. Τον Ιανουάριο κυκλοφόρησαν τα «Νέα Γράμματα». Το Φεβρουάριο γνώρισε τον Ανδρέα Εμπειρίκο, που χαρακτηριστικά τον ονομάζει: «...ο μεγάλης αντοχής αθλητής της φαντασίας, με γήπεδο την οικουμένη ολόκληρη και διασκελισμό τον Έρωτα. Το έργο του, κάθε του καινούργιο έργο, ζωσμένο από ένα μικρό ουράνιο τόξο, είναι μια υπόσχεση προς την ανθρωπότητα, μια δωρεά που αν δεν την κρατούν ακόμα όλοι στα χέρια τους είναι αποκλειστικά και μόνον από δική τους αναξιότητα» («Ανοιχτά Χαρτιά»). Τον ίδιο μήνα ο Εμπειρίκος έδωσε διάλεξη με θέμα: «Υπερρεαλισμός, μια νέα ποιητική σχολή», που αποτέλεσε και την πρώτη επίσημη παρουσίαση του υπερρεαλισμού στο ελληνικό κοινό. Μια φιλία με μεγάλη αντοχή και διάρκεια, που κράτησε πάνω από 25 χρόνια, έδεσε τους δυο άντρες. Ο Εμπειρίκος είχε ήδη βρει το δρόμο του και τον ακολουθούσε ανυποχώρητα.

Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, εκτός από το «Μυθιστόρημα» του Σεφέρη, κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Εμπειρίκου «Υψικάμινος» με ποίηση ορθόδοξα υπερρεαλιστική. Ο Ελύτης, δέκα χρόνια νεότερος, είδε ν’ ανοίγεται μπροστά του διάπλατη μια πόρτα σε μια νέα ποιητική πραγματικότητα, όπου μπορούσε με τα δικά του εφόδια να θεμελιώσει το ποιητικό του οικοδόμημα. Το Πάσχα οι δυο φίλοι πήγαν στη Λέσβο, όπου με τη συμπαράσταση των Μυτιληνιών ζωγράφων Ορέστη Κανέλλη και Τάκη Ελευθεριάδη ανακαλύπτουν την τέχνη του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου, που είχε πεθάνει ένα χρόνο πριν.

Το Νοέμβριο στο 11ο τεύχος των «Νέων Γραμμάτων» δημοσιεύτηκαν τα πρώτα ποιήματα του Ελύτη, που έτσι πρωτοεμφανίστηκε στον κόσμο των γραμμάτων, καθιερώνοντας ταυτόχρονα και το ψευδώνυμό του ως αποκλειστική γραφή του έργου του. Το 1936 η ομάδα των νέων λογοτεχνών γίνεται πιο στέρεη και μεγαλύτερη. Ο Ελύτης γνωρίζει τον ποιητή Νίκο Γκάτσο, που μερικά χρόνια αργότερα τύπωσε την υπερρεαλιστική «Αμοργό». Μεταφράζει ποιήματα του Paul Eluard για τα «Νέα Γράμματα» και στο προλογικό του άρθρο παρουσιάζει το δημιουργό τους ως τον ποιητή που: «Ό,τι γράφει φτάνει αμέσως στην καρδιά μας, μας χτυπάει κατάστηθα σαν κύμα ζωής άλλης βγαλμένης από το άθροισμα των πιο μαγικών ονείρων μας» («Paul Eluard», «Τα Νέα Γράμματα» , ).

Τότε, οργανώθηκε και η «Α΄ Διεθνής Υπερρεαλιστική Έκθεση των Αθηνών», όπου ο Ελύτης παρουσίασε ζωγραφικούς πίνακες με την τεχνική της χαρτοκολλητικής (collage). Η νέα ποιητική σχολή αρχίζει να επιβάλλει την παρουσία της στην Ελλάδα, οι αντιπρόσωποί της πληθαίνουν, αλλά μαζί αυξάνονται και οι επικριτές της. Το 1937 εγκαταλείποντας οριστικά τις νομικές σπουδές του, ενώ η λογοτεχνική του συντροφιά σκορπίζεται, ο Ελύτης κατατάσσεται στο στρατό και πηγαίνει ως το 1938 στην Κέρκυρα, στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών. Την ίδια εποχή αλληλογραφεί με το Νίκο Γκάτσο και το Γιώργο Σεφέρη που βρίσκονται στην Κορυτσά.

Το 1939, μετά από σκόρπιες δημοσιεύσεις ποιημάτων του σε περιοδικά, τυπώνει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Προσανατολισμοί». Αν η «Στροφή» του Σεφέρη λίγα χρόνια νωρίτερα έφερε την ποίησή μας στο μονοπάτι μιας ουσιαστικής αλλαγής, από την άλλη σκοπιά ο Ελύτης προσανατολίζει τους νεότερους -όντας ο ίδιος πια βέβαιος για την πορεία του- στη χάραξη ενός καινούργιου δρόμου. Οι μεταφράσεις που πλήθυναν στα χρόνια αυτά έχουν φέρει σε επαφή το ελληνικό πνεύμα με τις σύγχρονες δυτικές αναζητήσεις και η κριτική αρχίζει να αποδέχεται τη νέα ποίηση.

Με την έναρξη του πολέμου ο Ελύτης, ανθυπολοχαγός στο 1ο Σύνταγμα Πεζικού, βρίσκεται στο μέτωπο, στην Αλβανία. Κινδυνεύει να πεθάνει από προσβολή κοιλιακού τύφου. Στη διάρκεια της κατοχής γίνεται ένα από τα ιδρυτικά μέλη του «Κύκλου Παλαμά». Εκεί την Άνοιξη του 1942 ανακοινώνει το δοκίμιό του «Η αληθινή φυσιογνωμία και η λυρική τόλμη του Α.Κάλβου». Στην Αθήνα εξακολουθούν πάντα οι λογοτεχνικές συζητήσεις και συνεχίζονται οι εκδόσεις των βιβλίων σε μιαν απεγνωσμένη προσπάθεια των δημιουργών να ξεφύγουν με τη φαντασία τους μακριά από την εξοντωτική ατμόσφαιρα της κατακτημένης Ελλάδας και να βοηθήσουν τον κόσμο να ξεχάσει έστω και για λίγο τη φρίκη του πολέμου.

Το 1943 κυκλοφόρησε «Ο Ήλιος ο Πρώτος μαζί με τις Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην ομορφιά της φύσης. Στα «Νέα Γράμματα» που ξανακυκλοφόρησαν το 1944, δημοσιεύει το δοκίμιό του «Τα κορίτσια», ενώ από το 1945 συνεργάζεται με το περιοδικό «Τετράδιο» μεταφράζοντας ποιήματα του Φεντερίκο Λόρκα και παρουσιάζοντας σε πρώτη δημοσίευση το ποιητικό του έργο «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Ο πόλεμος του ’40 του έδωσε την έμπνευση και για άλλα έργα, την «Καλωσύνη στις Λυκοποριές», την «Αλβανιάδα» και την ανολοκλήρωτη «Βαρβαρία». Το 1945 διορίστηκε για ένα μικρό διάστημα Διευθυντής Προγράμματος στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ακόμη συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση», την «Ελευθερία» και την «Καθημερινή», όπου κράτησε ως το 1948 μια στήλη τεχνοκριτικής.

Το 1948 ταξιδεύει στην Ελβετία, για να εγκατασταθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας στη Σορβόνη. Περιγράφοντας τις εντυπώσεις του από την παραμονή του στη Γαλλία, σχολιάζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του με τούτα τα λόγια: «Ένα ταξίδι που θα μ’ έφερνε πιο κοντά στις πηγές της μοντέρνας τέχνης, συλλογιζόμουνα. Χωρίς να λογαριάζω ότι θα μ’ έφερνε συνάμα πολύ κοντά και στις παλιές μου αγάπες, στα κέντρα όπου είχαν δράσει οι πρώτοι Υπερρεαλιστές,στα καφενεία όπου είχαν συζητηθεί τα Μανιφέστα, στη Rue de l’Odeon και στην Place Blanche, στο Montparnasse και στο St.Germain des Pres» («Ανοιχτά Χαρτιά») Γνωρίζεται με με τους A.Breton, P.Eluard, P. Reverdy, A. Camus, T. Tzara, P.J.Jouve, G. Unga-retti, R. Char.

Με τη βοήθεια του Ελληνογάλλου τεχνοκριτικού E.Teriade, που πρώτος έχει προσέξει την αξία του έργου του συμπατριώτη του Θεόφιλου, συναντά τους μεγάλους ζωγράφους Matisse, Shagal, Giacometti, de Cirico και Picasso, για του οποίου το έργο θα γράψει αργότερα άρθρα και θ’ αφιερώσει στην τέχνη του το ποίημα «Ωδή στον Πικασσό». Πριν επιστρέψει στην Ελλάδα (τέλη του 1951), ταξιδεύει στην Ισπανία και στην Ιταλία, ενώ στη διάρκεια της παραμονής του στην Αγγλία (τέλη του 1950 - Μάιος του 1951) συνεργάζεται με το Β.Β.C. και αρχίζει τη σύνθεση του «Άξιον Εστί». Το 1949 μετέχει στην ίδρυση της Association Internationale des Critiques d’ Art, ενώ το 1952 γίνεται μέλος της «Ομάδας των Δώδεκα», που κάθε χρόνο απονέμει βραβεία λογοτεχνίας. Το 1953 αναλαμβάνει και πάλι για ένα χρόνο τη Διεύθυνση Προγράμματος του Ε.Ι.Ρ. Το 1954 γίνεται μέλος της «Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού» στη Βενετία, ενώ την επόμενη χρονιά συμμετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο του θεάτρου Τέχνης και του Ελληνικού Χοροδράματος.

Το 1959 μετά από αρκετά χρόνια ποιητικής σιωπής τυπώνει το «Άξιον Εστί», που τον άλλο χρόνο του δίνει το Α΄ Κρατικό βραβείο Ποίησης, ενώ τότε εκδίδει και τις «Έξη και Μία Τύψεις για τον Ουρανό». Το 1961 με κυβερνητική πρόσκληση επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1962 μετά από ένα ταξίδι στη Ρώμη πηγαίνει στη Ρωσία, ενώ το 1965 μεταβαίνει στην Βουλγαρία με πρόσκληση της «Ένωσης Βουλγάρων Συγγραφέων». Τέλος του απονέμεται το παράσημο του Ταξιάρχου του Φοίνικος, ενώ γίνεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου. Ταξιδεύει στη Γαλλία (1966) και την Αίγυπτο (1967) και ασχολείται με τη ζωγραφική και με μεταφράσεις, ως την άνοιξη του 1969 που ξαναγυρίζει στο Παρίσι. Το 1970 μένει για ένα διάστημα στην Κύπρο, ενώ το 1971 επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου μετά τη Μεταπολίτευση διορίζεται Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΙΡΤ και μέλος για δεύτερη φορά του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου. Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισε το πολύπλευρο πνευματικό του έργο και το 1977 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πέθανε στην Αθήνα, το Μάρτιο του 1996.

Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2011

Σχόλια για το Δρώμενο της 21-10-2011 στο Πνευμ. Κέντρο της Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας


0

Ευαγγελια Κληρονομου

Ιωαννα Τζαλλα

Γιωργος Καραμπελας

Μαρια Παπαδακη

Γιαννης Λιανακης

Ανδρέας Δημητροπουλος

Χαρης Κανακης

Η ομάδα «Έπεα Πτερόεντα» εμπνεύστηκε πρωταρχικά, όπως η ίδια γράφει στο σημείωμα με τα βιογραφικά των συγγραφέων, από το διήγημα του Μάκη Πανώριου «ο Ηθοποιός» και σχεδίασε, σκηνοθέτησε και παρουσίασε μια θεματολογία για της διάφορες μορφές τέχνης. Το λογοτεχνικό αναλόγιο αποκτά πιστούς φίλους, ένας από αυτούς βέβαια είναι ο γνωστός συνθέτης και μουσικός Χάρης Κανάκης ο οποίος με τους αυτοσχεδιασμούς του στο πιάνο «έντυσε» τα κείμενα και τις εικόνες που παρουσιάσθηκαν.
Ναι η τέχνη μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό αντίδοτο στην σημερινή παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας, όπως για παράδειγμα η περίπτωση της μικρής Βέρθας στο μυθιστόρημα της Φωτεινής Τσαλίκογλου «Το χάρισμα της Βέρθας» που προσπαθεί να ξεπεράσει τα προβλήματα της μέσα από την τέχνη των ζωγράφων.
Ακόμη και ο τελευταίος άνθρωπος σε μια ομάδα έχει ουσιαστική συμμετοχή στο «γίγνεσθαι», όπως θαυμάσια αποδίδεται στο συγκλονιστικό μονόλογο, ενός μοναχικού μουσικού, που παίζει Κοντραμπάσο, σε μια Κρατική Ορχήστρα στο ομώνυμο έργο του Πάτρικ Ζίσκιντ.
Ο Δημήτρης Χατζής στο έργο του «Το φονικό της Ιζαμπέλλας Μόλναρ», πραγματεύεται τη σχέση του καλλιτέχνη με την τέχνη του και το δημιούργημά του.
Υπάρχει όμως και η αγωνία του καλλιτέχνη φωτογράφου για την απεικόνιση των πολιτικών και κοινωνικών αγώνων και η διάθεση για ζωή, όπως ακούσαμε και είδαμε από το απόσπασμα του διηγήματος «Ο Φωτογράφος» του Μάριου Χάκκα αλλά και τα ψηφιακά έργα Τέχνης (video art) που δημιούργησαν και επιμελήθηκαν η Αναστασία Δημητροπούλου και το μέλος της Λέσχης Ανδρέας Δημητρόπουλος
Άραγε η τέχνη αντανακλά σαν τον καθρέφτη;
Διαβάστηκαν αποσπάσματα από τα έργα:
1. Για την Ποίηση «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» (Ρ. Μ. Ρίλκε)
2. Για τη Ζωγραφική «Ροσάλντε» (Ε. Έσσε) και «Το Χάρισμα της Βέρθας» (Φ. Τσαλίκογλου)
3. Για τη Μουσική «Το κοντραμπάσο» (Π. Ζίσκιντ)και
για το Χορό 4. Για τη Φωτογραφία «Ο Φωτογράφος» (Μ. Χάκκας)
5. Για τη Γλυπτική «Το χρονικό της Ιζαμπέλας Μολνάρ» (Δ. Χατζής)
6. Για το Χορό «Βροχές» (Σ. Γκάγκας)και «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» (Ν. Καζαντζάκης)
7. Για το Θέατρο «Ηθοποιός» (Μ. Πανώριος)
8. Για τη Φωτογραφία «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» (Μ. Κούντερα)
Η σχέση της ομάδας «Έπεα Πτερόεντα» με την θεατρική ομάδα της Νέας Φιλαδέλφειας είναι δεδομένη μια που υπάρχουν πολλά μα πάρα πολλά κοινά μέλη για αυτό και πολλά από τα πεζά κείμενα που αποσπάσματά των διαβάστηκαν στην εκδήλωση έχουν κατά καιρούς θεατρικοποιηθεί.
Μετά την παράσταση της Κλυταιμνήστρας σε κείμενα της Marquerite Yourcenαr, που ανέβασε η Θεατρική Ομάδα, ίσως να μας ετοιμάζουν κάτι ανάλογο. Καλοδεχούμενο θα είναι.
Αναδημοσίευση από το blog του Κώστα Ευαγγελινού.

Newsbeast.gr | ΚΟΣΜΟΣ : Η μουσική που θα σας κάνει σίγουρα να αποκοιμηθείτε


Newsbeast.gr | ΚΟΣΜΟΣ : Η μουσική που θα σας κάνει σίγουρα να αποκοιμηθείτε

Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι εμπνευστές του κομματιού

Υποφέρετε από αϋπνίες; Τότε ίσως το συγκεκριμένο κομμάτι αποδειχτεί για εσάς σωτήριο. Μια μουσική μπάντα από το Μάντσεστερ, με το όνομα «Marconi Union», συνέθεσε ένα κομμάτι με τον τίτλο «Weightless», το οποίο θεωρείται το πιο χαλαρωτικό όλων των εποχών.

Σύμφωνα μάλιστα με την εφημερίδα «Telegraph» η επιρροή του κομματιού είναι τόσο ισχυρή που, καλό θα ήταν κανείς να αποφεύγει να το ακούει ενώ οδηγεί.

Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το «Weightless» είναι κατά 11% πιο χαλαρωτικό από οποιοδήποτε άλλο κομμάτι.

"Αναφορά στον Γκρέκο" (Νίκος Καζαντζάκης) Απόσπασμα.



Ο Χριστός είναι η Μεγάλη Απόκριση σε όλες τις απορίες· όλα ξηγούνται, φωτίζουνται, μπαίνουν σε τάξη, κι η ψυχή ησυχάζει.
...
Ρωτάει, αγωνιάει, χάνει το δρόμο του, απελπίζεται μονάχα ο άπιστος.

Ύστερα από λίγες μέρες, στο Άγιον Όρος, ένας ασκητής μεσοπάλαβος, έξαλλος, σκαρφαλωμένος σε μια σπηλιά απάνω από τη θάλασσα, μου 'πε ένα λόγο και με αποστόμωσε.

-Έχασες το μυαλό σου, δυστυχισμένε, του 'πα για να τον πειράξω.

Κι αυτός γέλασε:

-Έδωκα το μυαλό μου, είπε, και πήρα το Θεό· πάει να πει: έδωκα
μια κάλπικη πεντάρα κι αγόρασα τον Παράδεισο.
Τι λες, τέκνον μου, ψώνισα καβαλάρης;

Σώπασε μια στιγμή, και σε λίγο:

-Να σου πω και τούτο, για να ξέρεις, είπε.
Μια φορά ήταν ένας μεγάλος βασιλιάς, όμορφος, φαγάς, γλεντζές,
με 365 γυναίκες στο χαρέμι του.
Κάποτε πήγε σ' ένα μοναστήρι, είδε έναν ασκητή:

«Πόσο μεγάλη η θυσία που κάνεις!» του 'πε και τον κοίταξε με συμπόνια.

«Εσένα η θυσία είναι πιο μεγάλη, βασιλιά μου», του αποκρίθηκε ο ασκητής.

«Πώς αυτό;»

«Γιατί εγώ απαρνιέμαι

τον εφήμερο κόσμο, ενώ εσύ τον αιώνιο.» Καζαντζάκης .

Μάνος Χατζιδάκις 1925 – 1994


Η μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυΐα της Ελλάδας, ο Μάνος Χατζιδάκις, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στην Ξάνθη, «τη διατηρητέα κι όχι την άλλη, τη φριχτή, που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες», όπως έλεγε και ο ίδιος.

Ήταν γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκη Αρβανιτίδου. Μετά τον χωρισμό των γονιών του, το 1932, ο Μάνος Χατζιδάκις με τη μητέρα του και την αδελφή του εγκαθίστανται οριστικά στην Αθήνα.

Εν τω μεταξύ, από τα τέσσερά του χρόνια έχει αρχίσει μαθήματα πιάνου με δασκάλα την Αλτουνιάν, γνωστή μουσικό της Ξάνθης, αρμενικής καταγωγής. Παράλληλα διδασκόταν βιολί και ακορντεόν.

Παγοπώλης και φορτοεκφορτωτής

Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και της απελευθέρωσης, ο Μάνος Χατζιδάκις εργάζεται ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοοικονόμου, βοηθός νοσοκόμος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Συγχρόνως αρχίζει ανώτερα θεωρητικά μαθήματα μουσικής με τον Μενέλαο Παλλάντιο, σημαντική μορφή της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής, και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες ποτέ δεν ολοκλήρωσε.

Την εποχή εκείνη γνωρίζεται με καλλιτέχνες και διανοούμενους (Γκάτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Τσαρούχης, Σικελιανός) της γενιάς του μεσοπολέμου, οι οποίοι θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση των προσανατολισμών και της σκέψης του. Ο Νίκος Γκάτσος, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1943, θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του, ο μεγάλος δάσκαλος και ο ακριβός του φίλος.

Γνωριμία με τον Κουν

Η πρώτη του εμφάνιση στα μουσικά πράγματα της χώρας γίνεται το 1944 με τον «Τελευταίο Ασπροκόρακα» του Αλέξη Σολωμού στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Η γόνιμη συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης θα διαρκέσει 15 χρόνια, με μουσικές για παραστάσεις όπως: «Γυάλινος Κόσμος» (1946), «Αντιγόνη» (1947), «Ματωμένος Γάμος» (1948), «Λεωφορείον ο Πόθος» (1948), «Ο θάνατος του Εμποράκου» (1949) κ.ά.

Εν τω μεταξύ, το 1949 με μια διάλεξη του για το ρεμπέτικο τραγούδι θα ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στη συντηρητική ελληνική αστική κοινωνία.

Από το 1950 αρχίζει να γράφει μουσική για αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες. Ο Μάνος Χατζιδάκις έχει «ντύσει» μουσικά την Ορέστεια, τη Μήδεια, τις Βάκχες, τις Εκκλησιάζουσες, τη Λυσιστράτη, τον Πλούτο, τις Θεσμοφοριάζουσες, τους Βατράχους και τις Όρνιθες.

Το 1959 παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό τον Μίκη Θεοδωράκη, ενορχηστρώνοντας και ηχογραφώντας ο ίδιος το έργο του «Επιτάφιος» με τη Νάνα Μούσχουρη.

Χατζιδάκις και σινεμά

Μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν και οι μουσικές που συνέθεσε για σπουδαίες ταινίες του ελληνικού και του διεθνούς κινηματογράφου. Αναφέρουμε ενδεικτικά την «Κάλπικη Λίρα» (Γ. Τζαβέλλα 1954), τη «Στέλλα» (Μ. Κακογιάννη, 1955), το «Δράκο» (Ν. Κούνδουρου, 1956), το «America-America» (Ελ. Καζάν, 1962), «Sweet Movie» (Ντ. Μακαβέγιεφ, 1974), κ.ά.

Το 1960 κερδίζει το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία του Ζιλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή», τραγούδι το οποίο θα συμπεριληφθεί στα δέκα εμπορικότερα του 20ού αιώνα.

Ωστόσο, η μουσική του για τον ελληνικό κινηματογράφο και μια σειρά ελαφρών τραγουδιών τού χαρίζει μια «λαϊκότητα ανεπιθύμητη», την οποία δεν θα αποδεχθεί ποτέ και θα τη μάχεται μέχρι το τέλος της ζωής του.

Πνεύμα ανήσυχο, ο Μ. Χατζιδάκις χρηματοδοτεί το Διαγωνισμό Πρωτοποριακής Σύνθεσης «Μάνος Χατζιδάκις» του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Δοξιάδη. Το βραβείο απονέμεται στον Ιάννη Ξενάκη, άγνωστο τότε στο ελληνικό κοινό.

Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις πηγαίνει στις ΗΠΑ, όπου ανεβάζει στο Μπρόντγουεϊ με τον Ζιλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη τη θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» με τον τίτλο «Illya Darling». Στην Αμερική θα παραμείνει μέχρι το 1972 και η μουσική του αντίληψη θα επηρεαστεί σημαντικά από την pop music. Αποτέλεσμα αυτής της επίδρασης είναι ο κύκλος τραγουδιών «Reflections» με το συγκρότημα New York Rock and Roll Ensemble.

Τo 1972, τον πιο σκοτεινό χρόνο της χούντας, επιστρέφει στην Αθήνα και ιδρύει το μουσικό καφεθέατρο «Πολύτροπο», μέσα από το οποίο επιχειρεί να ανοίξει εκφραστικές διόδους στο μουσικό τέλμα της εποχής.

Η γέννηση του «Τρίτου»

Το 1975 αρχίζει η χρυσή εποχή του «Τρίτου». Γίνεται διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού «Τρίτο Πρόγραμμα» (1975-81) τον οποίο, σε συνεργασία με μια ομάδα νέων και ταλαντούχων δημιουργών, γίνεται σημείο αναφοράς.

Το 1989-93 ιδρύει την «Ορχήστρα των Χρωμάτων», για να παρουσιάσει «πρωτότυπα προγράμματα που συνήθως δεν καλύπτονται από τις συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες», την οποία διηύθυνε μέχρι το τέλος της ζωής του. Η Ορχήστρα των Χρωμάτων με μαέστρο τον Χατζιδάκι έδωσε 20 συναυλίες και 12 ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου με Έλληνες και ξένους σολίστ.

Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν διαρκώς παρών στην ελληνική δισκογραφία, με δεκάδες δίσκους που θεωρούνται πια κλασικοί: Ο Κύκλος με την Κιμωλία (1956), Παραμύθι χωρίς Όνομα (1959), Πασχαλιές μέσα απ' τη νεκρή γη (1961), Δεκαπέντε Εσπερινοί (1964), Μυθολογία (1965), Καπετάν Μιχάλης (1966), Τα Λειτουργικά (1971), Αθανασία (1975), Τα Παράλογα (1976), Σκοτεινή Μητέρα (1985), Τα Τραγούδια της Αμαρτίας (1992) κ.ά.

Μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος, ο Μάνος Χατζιδάκις «έφυγε» από κοντά μας στις 15 Ιουνίου 1994.

Aναδημοσίευση από το ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ. GR

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2011

Πρόσκληση.


Αγαπητοί φίλοι, μαθητές και συνάδελφοι, σας προσκαλώ την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2011 και ώρα 7:00 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας (Νίκου Τρυπιά 45) όπου θα συνοδεύσω με Αυτοσχεδιασμούς στο πιάνο, Δρώμενο με τίτλο "ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ Ο ΛΟΓΟΣ", οργανωμένο και υλοποιημένο από την Λέσχη Ανάγνωσης του Πνευμ. Κέντρου, ΕΠΕΑ ΠΤΕΡΟΕΝΤΑ.
Το βιβλίο συναντά και συνομιλεί με επτά μορφές Τέχνης, επικουρούμενο από ζωντανή αυτοσχεδιαστική μουσική και ψηφιακά έργα Τέχνης, μία πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα δημιουργία που δεν πρέπει να χάσετε. ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ.

ΧΑΡΗΣ ΚΑΝΑΚΗΣ

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2011

Ζαν Πωλ Σάρτρ.


Ο Σάρτρ γεννήθηκε στο Παρίσι της στις 21 Ιουνίου του 1905. Ο πρόωρος χαμός του πατέρα του και η αδυναμία της μάνας του να τον μεγαλώσει, τον οδήγησαν στο σπίτι του συντηρητικού παππού του, ο οποίος τον μύησε στο κόσμο του βιβλίου. Σύντομα, ο Σάρτρ μετατρέπεται σε ένα παιδί- βιβλιοφάγο. Αποφοίτησε από το Ecole Normale Superieure του Παρισιού και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Fribourg, στην Ελβετία, καθώς και στο Γαλλικό Ινστιτούτο του Βερολίνου.

Με την ενηλικίωσή του ο Σάρτρ εξελίσσεται σε ένα γοητευτικό νεαρό, με φιλοσοφικούς στοχασμούς και «εμβρυακές» πολιτικές ανησυχίες. Σύντομα θα γνωρίσει τη Σιμόν ντε Μποβουάρ, την γυναίκα που θα τον συντροφέψει σε όλη του τη ζωή. Η σχέση τους προσδιορίστηκε μέσα από τις ελευθεριακές αντιλήψεις του Σάρτρ, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν πλήθος παράλληλων ερωτικών σχέσεων και να προκαλέσουν την συντηρητική κοινωνία της εποχής τους.

Η φρίκη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, με εγκλεισμό σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και συμμετοχή στον Γαλλικό αντιστασιακό αγώνα, μετατρέπουν τον φιλόλογο Σάρτρ , σε οραματιστή φιλόσοφο και βαθιά πολιτικοποιημένο διανοούμενο. Με την απελευθέρωση της Γαλλίας, ο Σάρτ κερδίζει την εθνική αναγνώριση καταγράφοντας τα γεγονότα σε πρωτοσέλιδο της αντιστασιακής εφημερίδας «Combat».

Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ γίνεται ο βασικός εκπρόσωπος του υπαρξισμού του 20ου αιώνα, ιδρύει, μαζί με τον Μορίς Mερλό Ποντί, το λογοτεχνικό περιοδικό «Μοντέρνοι Καιροί», από όπου δημοσιοποιεί τις αριστερές πολιτικές του θέσεις και τις φιλοσοφικές του αναλύσεις. Στο έργο του, ο άνθρωπος εμφανίζεται ως απελευθερωμένος από την επιρροή κάποιας ανώτερης ηθικής τάξης ή δύναμης, που θα μπορούσε να ορίσει τη ζωή του, και ο ίδιος γίνεται κύριος των επιλογών.

Ο Σαρτρ, ασπάζεται τον Μαρξισμό και καταδικάζει τον Σταλινισμό. Παράλληλα δηλώνει φανατικά άθεος. «Ο υπαρξισμός δεν είναι τόσο αθεϊστικός που να αναλώνεται προσπαθώντας να αποδείξει ότι δεν υπάρχει Θεός. Αντιθέτως, δηλώνει ότι, ακόμη και αν υπήρχε Θεός, το γεγονός αυτό δεν θα άλλαζε τίποτα», δήλωνε.

Καιρό αργότερα, ο Σάρτρ θα κάνει στροφή στην πολιτική του σκέψη και θα ενταχθεί στο Κομουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, μία απόφαση που θα τον φέρει σε αντίθεση με το παρελθόν του αλλά και με τον άλλοτε σύντροφό του Αλμπέρ Καμύ. Μάλιστα θα προεδρεύσει και της Γαλλοσοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, η σοβιετική στρατιωτική επέμβαση στην Ουγγαρία το 1956, που οδήγησε στον θάνατο περίπου 2.500 εξεγερμένους Ούγγρους, προκάλεσε την «οργισμένη» αντίδραση του Σάρτρ, ο οποίος θα αποχωρήσει από το ΚΚΓ, γράφοντας το άρθρο «Το φάντασμα του Στάλιν».

Το 1964, ο Σάρτρ στρέφει τα βλέμματα της δημοσιότητας πάνω του, καθώς αρνείται το βραβείο Νόμπελ. Το ανήσυχο πνεύμα του, τον οδηγεί σε μία σειρά από παρεμβάσεις στη κοινωνικοπολιτική ζωή της Γαλλίας αλλά και διεθνώς. Μαζί με τον Μπέρτραντ Ράσελ, προεδρεύει στο «δικαστήριο Ράσσελ», ένα φανταστικό δικαστήριο που αποτελούνταν από ανθρώπους της διανόησης, καταδικάζοντας τον Αμερικανικών ιμπεριαλισμό στο Βιετνάμ. Το Μάη του ’68, παίρνει συνέντευξη από τον Ντάνιελ Κον Μπενίτ, ηγετική φυσιογνωμία του φοιτητικού κινήματος, με στόχο να αναδείξει την ιδεολογική βάση της εξέγερσης.

Ταξιδεύει στη Γερμανία για να συναντήσει τον Αντρέας Μπάαντερ, ηγέτη της R.A.F, στη Πορτογαλλία για να ζήσει από κοντά την επανάσταση των Γαρίφαλων, συμμετέχει στο κίνημα για την απελευθέρωση Σοβιετικών αντιφρονούντων και τάσσεται ανοιχτά υπέρ της Ισλαμικής επανάστασης και τον Αγιατολάχ Χομεϊνί.

Ο ευφυής και αντιδραστικός, Ζαν Πωλ Σάρτρ, θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 15 Απριλίου του 1980. Την 19η Απριλίου, περίπου 50.000 άνθρωποι θα πουν το στερνό αντίο, στον άνθρωπο που σημάδεψε με τις θέσεις του την φιλοσοφία του 20ου αιώνα.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2011

"Μουσική και Επανάσταση" (Αυγουστίνου Μουστάκα)


Haydn

Αρμόζει να αναφέρουμε σαν παράδειγμα τον Franz Joseph Haydn (1732-1809), έναν από τους πιο παραγωγικούς αυστριακούς συνθέτες της κλασικής περιόδου της δυτικής μουσικής, γνωστό και ως ο «Πατέρας της Συμφωνίας» λόγω της συνεισφοράς του στην ανάπτυξη της μουσικής φόρμας αυτού του είδους. Πέρασε σημαντικό μέρος της καριέρας του ως μουσικός στην Αυλή της πλούσιας αριστοκρατικής οικογένειας Esterhazy, συνθέτοντας κατά παραγγελία για την μουσική πλαισίωση των εκδηλώσεών τους. Ως υπηρέτης των Esterhazy – έστω και πολυτελείας – o Haydn όφειλε να ακολουθεί την οικογένεια στις μετακινήσεις της και να μένει μαζί τους, ήταν δηλαδή οικότροφος.

Έτσι το 1772, ενώ τα αφεντικά του απολάμβαναν τις διακοπές τους στο καλοκαιρινό τους παλάτι Eszterhaza (τοποθεσία απομακρυσμένη από την κυρίως κατοικία τους στο Eisenstadt), ο Haydn συνέθεσε την 45η Συμφωνία του γνωστή και ως «Συμφωνία του Αποχαιρετισμού». Η αιτία του τίτλου είναι σχετικά απλή: ο ίδιος ο συνθέτης και οι μουσικοί της ορχήστρας που διηύθυνε είχαν αφήσει πίσω στην πρωτεύουσα φίλους, γυναίκες και οικογένεια και η παρατεταμένη παραμονή των Esterhazy στο εξοχικό τους, είχε δημιουργήσει σε όλους δυσφορία. Το αρχικό αίτημα για επιστροφή δεν έγινε δεκτό από τον κόμη Esterhazy και έτσι ο Haydn σκέφτηκε να διαμαρτυρηθεί διακριτικά με τρόπο πρωτότυπο και άκρως καλλιτεχνικό:

Στο τέλος του Adagio, το 4ο και τελευταίο μέρος της συμφωνίας, σύμφωνα με τις οδηγίες της παρτιτούρας, οι μουσικοί ένας-ένας σταμάτησαν να παίζουν, έσβησαν σταδιακά τα κεριά που φωτίζουν τα αναλόγιά τους και αποχώρησαν από τη σκηνή αφήνοντας εντέλει σχεδόν στο σκοτάδι 2 μοναχικά βιολιά που κλείνουν το έργο. Ο συμβολισμός ήταν ιδιαίτερα ευθύς, το μήνυμα περασμένο στην ενορχήστρωση της συμφωνίας και πασιφανές στον κόμη και την αυλή του που παρακολουθούσαν εμβρόντητοι την ανήκουστη σιωπηλή διαμαρτυρία των υπηρετών τους. Το αίτημα εντέλει έγινε δεκτό (ίσως για να αποφευχθεί το σκάνδαλο;) και όλη η αυλή σύντομα επέστρεψε στο Eisenstadt.

Είναι μάλλον προφανές ότι τέτοιου είδους επαναστάσεις σε προσωπικό επίπεδο δεν μπορεί να είναι άσχετες με τις όποιες συγκρούσεις και προβλήματα που παράλληλα αντιμετωπίζει η κοινωνία γενικότερα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση βλέπουμε το φαινόμενο της οικονομικής υποταγής της Τέχνης και των φορέων της στην εκάστοτε άρχουσα τάξη και την προσπάθεια χειραφέτησής της σε ένα πιο φιλελεύθερο πλαίσιο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός δε, ότι μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη αυτής σύγκρουσης σε ένα ελαφρώς ευρύτερο επίπεδο, στον ίδιο χώρο, λίγα χρόνια αργότερα μέσα από τη ζωή και το έργο ενός φίλου και μαθητή του Haydn, του Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791).

Mozart

Μουσική ιδιοφυΐα από πολύ μικρή ηλικία, ο Mozart συνέθεσε πάνω 600 έργα μεταξύ αυτών συμφωνίες, όπερες, κοντσέρτα, μουσική δωματίου και χορωδιακή μουσική, αφήνοντας σε όλα αυτά τα πεδία το ανεξίτηλο στίγμα του, επηρεάζοντας όχι μόνο την κλασική περίοδο στην οποία έζησε, αλλά όλη την μουσική παραγωγή που τον ακολούθησε. Είναι ένας από τους πιο διάσημους συνθέτες όλων των εποχών.

Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα έργα του κατέχει η όπερα «Οι Γάμοι του Φίγκαρο» που συνέθεσε το 1786 βασιζόμενος στη ομώνυμη σκηνική κωμωδία του Pierre Beaumarchais και σε συνεργασία με τον λιμπρετίστα Lorenzo Da Ponte. Η υπόθεση έχει εν συντομία ως εξής: σε συνέχεια της ιστορίας από την όπερα «Ο Κουρέας της Σεβίλλης», η Ροζίνα είναι πλέον γυναίκα του Κόμη Αλμαβίντα και ζούνε στο κάστρο του μαζί με τον υπηρέτη τους, τον Φίγκαρο. Όμως ο κόμης, από τον ρομαντικό γεμάτο τόλμη πρίγκιπα της προηγούμενης όπερας, έχει μεταμορφωθεί σε διεφθαρμένο ευγενή αμφίβολης ηθικής που κυνηγά γυναίκες από δω και από κει, τυραννά τους υποτελείς του και συνωμοτεί εναντίον τους. Συγκεκριμένα προσπαθεί με κάθε τρόπο να εμποδίσει το γάμο του Φίγκαρο με την φιλενάδα του Σουζάνα, την οποία και λιγουρεύεται. Εις απάντηση ο Φίγκαρο μαζί με την Σουζάνα και την κόμισσα Ροζίνα συνασπίζονται για να ξεμπροστιάσουν τον Αλμαβίντα και τα σχέδιά του. Εντέλει μετά από αρκετές περιπέτειες, χάρη στην εξυπνάδα του Φίγκαρο που καταφέρνει να χειραγωγήσει τον κόμη, ο γάμος λαμβάνει χώρα κανονικά και αποκαθίσταται η αγάπη και στα 2 ζευγάρια.

Στους Γάμους του Φίγκαρο έχουμε ήρωες – για πρώτη φορά στην ιστορία της όπερας – όχι μυθικούς θεούς και ημίθεους της αρχαιοελληνικής εποχής, νύμφες και βοσκούς των Ηλυσίων Πεδίων, ούτε καν βασιλιάδες και πρίγκιπες από την «ανώτερη και ευγενέστερη» ράτσα των ανθρώπων, αλλά απλούς υπηρέτες, των οποίων οι ιδέες, οι σκέψεις, η ζωή και οι συνθήκες εργασίας τους περιγράφονται λεπτομερώς και χωρίς λογοκρισία επί σκηνής. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η ίδια η αριστοκρατία εκτίθεται ως διεστραμμένη, βυθισμένη στα πάθη και τον παραλογισμό της υλικής ευμάρειας και της γραφειοκρατίας. Όλα αυτά καλυμμένα βέβαια με το πέπλο της σάτιρας στη μορφή της κωμικής όπερας (opera buffa), η οποία άνθισε την εποχή εκείνη.

Είναι σίγουρα ένα θέμα που εξέφραζε και την εποχή, στην οποία γράφτηκε (ως δείγμα της ταξικής πάλης μεταξύ αστών και αριστοκρατίας) αλλά και τα βιώματα του ίδιου του Μότσαρτ, ο οποίος για αρκετό διάστημα στην αρχή της καριέρας του ήταν προστατευόμενος και στην δούλεψη του κόμη του Σάλτσμπουργκ. Αργότερα δε παραιτήθηκε από τη θέση του και άσκησε την τέχνη του ως ελεύθερος επαγγελματίας στην Βιέννη, αποκομίζοντας μεγάλη δόξα, αλλά ελάχιστα χρήματα. Εντέλει μετά από 220 χρόνια θυμόμαστε και τιμούμε το έργο ενός ταπεινού υπηρέτη και όχι των ευγενών αφεντικών του. Τρανή απόδειξη της άποψης ότι, αυτό που μας καθορίζει δεν είναι τα όσα είμαστε, ή τα όσα έχουμε, αλλά οι πράξεις μας, τα όσα κάνουμε.

Beethoven

Και μιλώντας για πράξεις περνάμε στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης, όπου θα δούμε πως αντέδρασε στο κάλεσμα της εποχής του ένας άλλος μεγάλος συνθέτης, ο Ludwig Van Beethoven (1770-1827).

Γερμανός πιανίστας και συνθέτης (Φλαμανδικής καταγωγής) και μαθητής του Haydn, ο Beethoven έζησε και έδρασε στο μεταίχμιο των περιόδων του Κλασικισμού και του Ρομαντισμού. Η μεγαλύτερή του συνεισφορά ήταν στο είδος της συμφωνίας: καθεμιά από τις 9 που έγραψε με αποκορύφωμα βέβαια την τελευταία αποτελεί ένα διαφορετικό εξελικτικό μονοπάτι για τη φόρμα του είδους. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μουσικής του είναι οι έντονες αντιθέσεις, θεματικές, δυναμικές και ρυθμικές, η λεπτομερής μοτιβική ανάπτυξη των θεμάτων του με γνώμονα την λιτότητα και την λειτουργικότητα. Σε επίπεδο μουσικής πρόσληψης τα έργα του δεν προσφέρουν χαλάρωση και ηρεμία αλλά ταραχή και σύγκρουση. Σε αντίθεση με τα έργα του δασκάλου του, δεν χαϊδεύει τα αυτιά των ακροατών του, αλλά τους προκαλεί να λάβουν μέρος στον αγώνα και να βιώσουν προσωπικά το δράμα που εξελίσσεται μπροστά στα αυτιά τους. Τέλος η επιρροή που άσκησε ο Beethoven στους διαδόχους του ήταν τέτοιας εμβέλειας που έθεσε κριτήρια αισθητικής, τεχνικής και ιστορικής σύγκρισης για όλους τους συνθέτες μετά από αυτόν.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον από τα έργα του παρουσιάζει το 1ο μέρος της 3ης Συμφωνίας του γνωστής και ως «Ηρωική Συμφωνία». Η 3η συμφωνία γράφτηκε το 1804 και αφιερώθηκε αρχικά στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, τον οποίον ο Beethoven θαύμαζε και ήλπιζε ότι θα βοηθούσε την Γαλλική Επανάσταση να εξαπλωθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη, απαλλάσσοντάς την από τον ζυγό της αριστοκρατίας. Η εξέλιξη όμως των γεγονότων διέψευσε τις ελπίδες του. Όταν ο Beethoven έμαθε ότι ο Ναπολέοντας ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα καταπατώντας όλα τα ιδανικά της επανάστασης, οργίστηκε τόσο πολύ που διέγραψε την αφιέρωση από το πρωτότυπο – με τέτοια βία που η σελίδα σκίστηκε – και εντέλει την αφιέρωσε στον Ανώνυμο Ήρωα της Επανάστασης (το δε 2ο μέρος της συμφωνίας, Marcia Funebre, είναι αφιερωμένο σε όλους όσους δώσανε τη ζωή τους για την Επανάσταση).

Η αντίδραση στην πρώτη εκτέλεση της Ηρωικής Συμφωνίας ήταν έντονη. Μέχρι τότε μια συνηθισμένη συμφωνία διαρκούσε περίπου μισή ώρα, ενώ στην περίπτωση αυτή, μισή ώρα διαρκεί μόνο το πρώτο μέρος. Η πρωτοτυπία όμως δεν ήταν στην διάρκεια του έργου, αλλά στο νόημα: ήταν ένα από τα πρώτα συμφωνικά έργα με μήνυμα καθαρά εξωμουσικό και συγκεκριμένο, και ως εκ τούτου το εύρος των συναισθημάτων, των εικόνων, η απαιτούμενη διάρκεια ανάπτυξης και παρουσίασης αυτών δεν μπορούσε παρά να ήταν πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή προηγούμενων συμφωνιών. Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα έργο γραμμένο απλώς για την Γαλλική Επανάσταση, αλλά για ένα έργο πρωτογενώς επαναστατικό και στον καλλιτεχνικό τομέα.

Ας κάνουμε όμως μια στάση σε αυτό το σημείο. Αναφερθήκαμε προηγουμένως στο άτομο, ως φορέα της επαναστατικής διαδικασίας. Αυτή η ιδιότητά του βρίσκει προφανώς εφαρμογή και στον τομέα της τέχνης. Πιο συγκεκριμένα στην μουσική θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τρείς απλές κατηγορίες φορέων.

Καταρχήν βασικός φορέας της μουσικής παράδοσης είναι ο απλός μουσικός που κατέχει ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά την τεχνική χρήσης ενός ή περισσότερων οργάνων και κατά συνέπεια μπορεί να εκτελέσει και να αναπαράγει ένα μουσικό έργο, καθώς και να μεταδώσει τις γνώσεις του σε επόμενες γενιές. Σημαντική λεπτομέρεια είναι η δυνατότητα ερμηνείας του εκάστοτε έργου, κάθε φορά διαφορετική και εξαρτώμενη από τα βιώματα, αντιλήψεις, διάθεση και σκοπό του κάθε εκτελεστή – φαινόμενο που επιτρέπει την εν μέρει μετάλλαξη του περιεχομένου ενός έργου, ενώ η μορφή του παραμένει σταθερή. Αυτή δε η ποικιλομορφία του συμβολισμού και της νοηματοδότησης ενός μουσικού έργου και κατ’ επέκταση κάθε έργου τέχνης – σε κάποιες τέχνες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο, ανάλογα με το μέσο έκφρασης – είναι που του δίνει αξία σαν μέσο επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και ένας απλός μουσικός μπορεί να είναι φορέας επανάστασης στο χώρο του, ερμηνεύοντας ένα έργο με πρωτοτυπία και δίνοντάς του έτσι καινούργιο νόημα. Μιλάμε δηλαδή πλέον όχι για επαναστατική σύνθεση, αλλά επαναστατική εκτέλεση.

Λαμπρό παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης είναι η εκτέλεση της 9ης Συμφωνίας του L.V.Beethoven υπό την διεύθυνση του Leonard Bernstein τα Χριστούγεννα του 1989 στο Βερολίνο στα πλαίσια του εορτασμού της πτώσης του Τείχους του Αίσχους. Σημειώστε ότι η 9η Συμφωνία κατατάσσεται μεν στην συμφωνική μουσική, αλλά κατ’ εξαίρεση και πρωτοτυπία, το τελευταίο της μέρος περιέχει και μελοποιημένο κείμενο βασισμένο πάνω στο ποίημα «Η Ωδή στη Χαρά» του Friedrich Schiller, το οποίο και αποδίδεται από χορωδία. Η συγκεκριμένη εκτέλεση έμεινε στην ιστορία, διότι οι συντελεστές αντικατέστησαν την λέξη “Freude” (χαρά) με την λέξη “Freiheit” (ελευθερία) αλλάζοντας , το νόημα του ποιήματος και δίνοντας έτσι ξεχωριστή σημασία στην πτώση του τείχους για τους Γερμανούς.

Εν συνεχεία, σημαντικός φορέας και κύριος παράγοντας ανανέωσης της μουσικής παράδοσης είναι και ο συνθέτης. Οι καλλιτέχνες που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία συνήθως έχουν οξυμένη μουσική αντίληψη – αισθητικά και ιστορικά – για την τέχνη του καιρού τους καθώς και τη δυνατότητα να αντλούν έμπνευση από το περιβάλλον, τα βιώματα, την φαντασία τους και τα επιτεύγματα των προκατόχων τους για να δημιουργούν νέες μορφές μουσικής έκφρασης, αναδεικνύοντας το χαρακτήρα της εποχής που έζησαν, και σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις να προοικονομούν ακόμα και το μέλλον της.

Τέλος μια ακόμα ομάδα ανθρώπων που επηρεάζουν την πορεία της μουσικής είναι αυτοί οι οποίοι κατέχουν θέσεις από τις οποίες α) μπορούν να επιλέξουν ποια έργα θα προβληθούν περισσότερο ή λιγότερο, σε ποιες τοποθεσίες και με ποια συχνότητα ή β) να επηρεάσουν την κοινή γνώμη μέσω της κριτικής τους. Αναφέρομαι φυσικά σε μαέστρους, διευθυντές θεάτρων και μουσικοκριτικούς που αρθρογραφούν σε εφημερίδες ή περιοδικά. Σε κάθε βιογραφία ενός μεγάλου εκτελεστή ή συνθέτη θα βρείτε να φιγουράρουν δίπλα τους τέτοια άτομα τα οποία ανάλογα με την στάση τους βοήθησαν ή δυσκόλεψαν τους καλλιτέχνες γύρω τους. Είναι εκείνη η ομάδα ανθρώπων που διαφοροποιείται σε μεγαλύτερο βαθμό σε περιόδους επανάστασης λόγω αλλαγής της ιδεολογίας του κόσμου γύρω τους, αλλά και λόγω προσώπων (το κατάλληλο άτομο στην κατάλληλη διοικητική θέση σε ένα νέο πολιτικό και ιδεολογικό status quo).

Shostakovich

Με αυτή την αφορμή αλλάζουμε χώρο και χρόνο αλλά όχι κλίμα και περνάμε στα χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης και τον Dmitri Shostakovich (1906-1975). Ρώσος συνθέτης του 20ού αιώνα, o Shostakovich ήταν ένας καλλιτέχνης που έζησε από κοντά μια επανάσταση και 2 παγκοσμίους πολέμους (ενδεικτικό του ότι όσο πιο ενδιαφέρουσα ακούγεται η Ιστορία, τόσο πιο τραγική είναι για κείνους που τη βιώνουν). Σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ήταν σε ιδεολογική αντιπαράθεση με το καθεστώς της πατρίδας του, σε αντίδραση της οποίας αναγκάστηκε να αναπτύξει σταδιακά μια μουσική γλώσσα που μπορούσε να εκφράσει έμμεσα τα αληθινά του συναισθήματα και σκέψεις για την εποχή του, χωρίς να εκθέτει τον ίδιο και τα κοντινά του πρόσωπα στον κίνδυνο της λογοκρισίας και τις επιπτώσεις της. Παρόλα αυτά οι παρουσιάσεις των έργων του ακυρώνονταν συχνά γι’ αυτό το λόγο, ειδικά κατά την περίοδο στην οποία ο Στάλιν ήταν στην εξουσία.

Ασχολήθηκε κυρίως με τον τομέα της οργανικής μουσικής, συνθέτοντας 15 συμφωνίες και πάμπολλα έργα μουσικής δωματίου, αλλά και δύο όπερες. Αξιοσημείωτη και αναγνωρισμένη είναι επίσης η συνεισφορά του στην κινηματογραφική μουσική. Η μουσική του γλώσσα είναι ιδιότυπη, αντλεί νεοκλασικά ιδιώματα από τον Igor Stravinsky και μετα – ρομαντικά στοιχεία από τον Gustav Mahler. Χαρακτηριστικά της είναι η ειρωνική διάθεση, οι έντονες δραματικές αντιθέσεις, τα αμφιλεγόμενα διπλά νοήματα και η παρωδία (σαρκασμός).

Απ’ όλο το έργο του Shostakovich εστιάζουμε στην 5η Συμφωνία του, η οποία γράφτηκε το 1937 υπό καθεστώς έντονης αρνητικής προπαγάνδας από τα ΜΜΕ της εποχής, που είχε ξεκινήσει με αφορμή την παρουσίαση ενός προηγούμενου του έργου, της όπερας «Lady Macbeth» η οποία χαρακτηρίστηκε φορμαλιστική, βάρβαρη, πρωτόγονη και χυδαία. Σύντομα ακολούθησε η εποχή των εκκαθαρίσεων των αντιπάλων του Στάλιν από κάθε έκφανση της δημόσιας ζωής και ως αποτέλεσμα αρκετοί συνεργάτες και συγγενείς του Shostakovich εξαφανίστηκαν στην εξορία. Τότε ο Shostakovich αναγκάστηκε να συνθέσει ένα έργο σύμφωνα με τις προδιαγραφές του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» που ήταν η ενδεικνυόμενη καλλιτεχνική οδός κατά την ιδεολογία του σταλινικού καθεστώτος. Βασική δε αρχή του στην τέχνη ήταν ότι οι συγκρούσεις και οι αντιθέσεις είναι μεν επιτρεπτές, αρκεί όμως να ακολουθούν μια πορεία προς την επίλυσή τους, ώστε το τέλος να είναι πάντα αίσιο για να συμβαδίζει με το προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα της πολιτικής που είχε χαράξει ο «Πατερούλης του Λαού».

Ο Shostakovich με την 5η Συμφωνία μπορεί να παρουσίασε ένα έργο που φαινομενικά ακολουθούσε την γραμμή που υπαγόρευε το κράτος, αλλά ταυτόχρονα κατάφερε να πει αυτό που αισθάνεται, ειδικά στο απατηλά αισιόδοξο τέλος του που βρίθει ειρωνείας και που ο ίδιος το χαρακτήριζε σαν «μια κατάσταση που κάποιος σε χτυπά με ένα ξύλο στο κεφάλι διατάζοντάς σε να είσαι ευτυχισμένος…». Το έργο όμως πέρασε την λογοκρισία και σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, παρά την χειραγώγηση της κοινής γνώμης, οι ακροατές έλαβαν το μήνυμα. Ο τελικός θρίαμβος δεν ήταν παρά μια φανταχτερή βιτρίνα που έκρυβε την σήψη πίσω από το παραβάν.

Καταπίεση και επανάσταση

Ανακεφαλαιώνοντας, η έννοια της επανάστασης μπορεί να έχει εφαρμογή στο χώρο της μουσικής με πολλούς διαφορετικούς τρόπους: από μια προσωπική διαμάχη εργαζόμενου με εργοδότη στην περίπτωση του Haydn που λύνεται με έναν διακριτικό ενορχηστρωτικό συμβολισμό, σε μια σατυρική κριτική της άρχουσας τάξης και της προβληματικής της σχέσης με όσους καταπιέζει σε μορφή opera buffa στον καιρό του Mozart. Από τον Beethoven που αφιέρωσε ολόκληρη συμφωνία στα ιδανικά και τους πεσόντες της επανάστασης και αργότερα, παρά την αποτυχία του εγχειρήματος και την προσωπική του τραγωδία, επιστράτευσε κολοσσιαία αποθέματα ψυχικής δύναμης για να δώσει στον κόσμο ακόμα μια τελευταία λέξη ελπίδας, υμνώντας την ελευθερία και την αδελφοσύνη των ανθρώπων (μια λέξη την οποία όμως ο ίδιος δεν άκουσε ποτέ παρά μόνο με την φαντασία του). Μέχρι τον Shostakovich, που ενεργά αντιτάχθηκε σε ένα απολυταρχικό καθεστώς απείρως εχθρικότερο από τους προκατόχους του και κατάφερε να βρει τρόπους έκφρασης της διαμαρτυρίας του για τον παραλογισμό της εποχής του, πέρα από κάθε λογοκρισία και δίωξη που υπέστη ο ίδιος και η οικογένειά του.

Ποιο είναι λοιπόν το συμπέρασμα για την Επανάσταση και την Μουσική μετά από όλα αυτά;

Προσωπικά νομίζω ότι για να «σκάσει το καζάνι» πρέπει πρώτα να «βράσει το νερό». Κανένα από τα έργα που αναλύσαμε δεν γράφτηκαν αυστηρά κατά την διάρκεια της εκάστοτε επανάστασης. Οι παράγοντες που ενέπνευσαν τους συνθέτες αυτούς να εκφραστούνε με αυτό τον τρόπο προϋπήρχαν της εξέγερσης. Ήταν ακριβώς αυτή η καταπίεση, το κοινωνικό και ιδεολογικό αδιέξοδο, που τους ώθησε να βγάλουν τις σκέψεις τους στο φως (κυρίως όταν με την αλλαγή του καθεστώτος τούς δόθηκε επιτέλους η ευκαιρία και η αναγνώριση), συμπαρασύροντας και εκπροσωπώντας την αγωνία των συνανθρώπων τους και θέτοντας σε κίνδυνο την δικιά τους ευημερία για τις ιδέες και τα ιδανικά που ενστερνίζονταν. Και το κατάφεραν ο καθένας με τον δικό του τρόπο, αγγίζοντας ένα πλήθος ανθρώπων που ξεπερνά τα στενά όρια της γενιάς και εποχής τους, και δημιουργεί σημεία αναφοράς, αλληλεγγύης και συνεργασίας για όλη την ανθρωπότητα.

Και αν το συμπέρασμα αυτό είναι αποδεκτό έστω και εν μέρει, το ερώτημα που προκύπτει είναι ακόμα πιο καίριο. Ζούμε σε μια εποχή καταπίεσης, αδιεξόδων, παραλογισμού, αλλά όχι (ακόμα;) επανάστασης. Οι καλλιτέχνες που στο άμεσο μέλλον θα εκφράζουν τα προβλήματα της γενιάς μας με τα έργα τους τώρα εκκολάπτονται σε ένα περιβάλλον εχθρικό σε πειραματισμούς, νέες ιδέες, νέα μέσα έκφρασης και αισθητικής. Τι κάνουμε λοιπόν εμείς; Δεν φτάνει να φιλοσοφούμε για την θέση της τέχνης σε μια ιδανική κοινωνία απαλλαγμένη από οικονομικά και ιδεολογικά συμφέροντα. Εάν πραγματικά ονειρευόμαστε μια τέχνη ελεύθερη, με τους φορείς και αποδέκτες της σε σχέση διαλεκτική και σχέση αλληλοδιαμόρφωσης όπως το φανταζόταν ο Λένιν, η κρίσιμη στιγμή να έρθουμε σε επαφή με αυτούς είναι τώρα. Γιατί πολύ απλά η Τέχνη και η Κουλτούρα είναι απείρως πολυτιμότερα ως εργαλεία διάγνωσης της κατάστασης μια κοινωνίας παρά ως εργαλεία διαμόρφωσής της. Το πρώτο είναι ελεύθερο και άρα ειλικρινές, το δεύτερο μεν διαπαιδαγωγεί και εκπαιδεύει αλλά επιβάλλεται και άρα είναι εν δυνάμει επικίνδυνο, διότι η σωστή του χρήση απαιτεί μια συλλογική ωριμότητα, μια ιστορική κοινωνική αντίληψη οι οποίες προς το παρόν – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων – μας διαφεύγουν μακράν ως είδος βιολογικό (συμπεριλαμβανομένου και του γράφοντος).

Εστιάστε λοιπόν στο πρώτο σκέλος και διαγνώστε: Δημιουργήστε για τον εαυτό σας την ευκαιρία, αναζητήστε εκδηλώσεις καλλιτεχνικές που προηγουμένως σνομπάρατε και ποτέ δεν θα φανταζόσασταν ότι θα τις παρακολουθούσατε: περίεργες εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής, τραβηγμένες απ’ τα μαλλιά θεατρικές παραστάσεις με αμφιλεγόμενα θέματα, έργα μουσικά, που αμφιβάλλετε αν αυτό που ακούτε είναι μουσική κτλ. Γνωρίστε τους δημιουργούς και καλλιτέχνες, πιάστε τους από το χέρι, επικοινωνήστε απλά μαζί τους και επιτέλους ρωτήστε «Τι θέλει να πει ο ποιητής;». Γιατί τα έργα που σας φαίνονται ακαταλαβίστικα, ψυχεδελικά, ελιτίστικα και γελοία, εκφράζουν τον δικό σας κόσμο ΤΩΡΑ. Άρα κάποιοι έτσι τον αντιλαμβάνονται και έτσι τον απεικονίζουν. Τολμήστε να πειραματιστείτε με τους ορίζοντές σας και τότε, μετά από αρκετό αναστοχασμό, ίσως να είστε ένα βήμα πιο κοντά στο να αλλάξετε τον κόσμο γύρω σας, σύμφωνα με τα όνειρά σας…

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2011

Μίλτος Σαχτούρης ( 1919-2005 )


Μίλτος Σαχτούρης, ο σημαντικός νεοέλληνας ποιητής. Εντάσσεται στην πρώτη μεταπολεμική γενιά, που διαδέχθηκε τους νεωτερικούς ποιητές του μεσοπολέμου.

Με καταγωγή από την Ύδρα, γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1919 στην Αθήνα και ήταν δισέγγονος του ναυάρχου του '21 καπετάν Γιώργη Σαχτούρη. Το 1937 εγγράφηκε με προτροπή του πατέρα του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά ...μετά το θάνατό του την εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι στην ποίηση. Δεν άσκησε ποτέ του κανένα βιοποριστικό επάγγελμα και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που δεν απόκτησε οικογένεια. Οι γονείς δίσταζαν να δώσουν το χέρι της κόρης τους στον γαμπρό Μιλτιάδη Σαχτούρη. «Όχι, γιατί ποιητής δεν είναι επάγγελμα» του έλεγαν και του έκλειναν την πόρτα.

Το 1943 γνωρίστηκε με τον Nίκο Eγγονόπουλο, μια συνάντηση που στάθηκε καθοριστική για τον ποιητή Σαχτούρη. Τον επόμενο χρόνο εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με ποίημά του στο περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα». Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Τα Νέα Ελληνικά», «Τραμ», «Το Δέντρο», «Η Λέξη» και «Νέα Εστία».

Το έργο του καθαρά ποιητικό και έχει κυκλοφορήσει στις συλλογές: «Οι Λησμονημένοι» (1945), «Παραλογαίς» (1948), «Με το πρόσωπο στον τοίχο» (1952), «Όταν σας μιλώ» (1956), «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο» (1958), «Ο περίπατος» (1960), «Τα στίγματα» (1962), «Σφραγίδα ή όγδοη Σελήνη» (1964), «Το σκεύος» (1971), «Ποιήματα 1945-1971», «Χρωμοτραύματα» (1980), «Εκτοπλάσματα» (1986), «Καταβύθιση» (1990), «Εκτοτε» (1996) και «Ανάποδα γύρισαν τα ρολόγια» (1998).

Τιμήθηκε με τρία βραβεία: Το 1956 με το Α' Βραβείο του διαγωνισμού «Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές» της RAI για τη συλλογή του «Όταν σας μιλώ», το 1962 με το Β' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Τα Στίγματα» και το 1987 με το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Εκτοπλάσματα».

Ο Σαχτούρης είναι ποιητής του κλειστού χώρου, αντιηρωικός, εκφραστής και απολογητής της κατακερματισμένης και καθημαγμένης ανθρώπινης ύπαρξης. Απορρίπτει την παραδοσιακή γραφή και στρέφεται στον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό. Διαφοροποιείται από τους σύγχρονους ομοτέχνους του, επειδή οικοδομεί το έργο του με εφιαλτικές εικόνες και σύμβολα, που πλησιάζουν περισσότερο τον εξπρεσιονισμό.

Υπερτονίζει το παράλογο, ενώ από τον Υπερρεαλισμό από τον οποίον ξεκίνησε, κρατά τη φαντασία και την παραίσθηση, όχι όμως και τη συνειρμική εκφορά του λόγου. Είναι ποιητής του ατομικού άγχους, αλλά μέσα στο έργο του είναι διάσπαρτος ο απόηχος του άγχους μιας ολόκληρης εποχής. Κι όμως, η ποίησή του δεν είναι απαισιόδοξη. Ο δημιουργός της ομολογεί «Πάντα θα 'χουμε ανάγκη από ουρανό».

Έργα του έχουν μεταφραστεί στη γαλλική, αγγλική, ιταλική, γερμανική, πολωνική και βουλγαρική. Ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από τους Μάνο Χατζιδάκι, Αργύρη Κουνάδη, Γιάννη Σπανό, Κυριάκο Σφέτσα και Νίκο Ξυδάκη.

Ο Μίλτος Σαχτούρης έφυγε από τη ζωή στις 29 Μαρτίου του 2005.

Εργογραφία
Ποιήματα 1945 - 1971 («Κέδρος»)
Ποιήματα 1980 - 1998 («Κέδρος»)
Δισκογραφία
O Mίλτος Σαχτούρης διαβάζει Σαχτούρη (Διόνυσος 1977)

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011

"Eπένδυση στην ενέργειά μας" (του Περικλή Κοροβέση)


Για τους ιστορικούς του μέλλοντος, αυτή η περίοδος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν από πρώτο χέρι πώς καταστρέφεται μια χώρα και πώς μετατρέπεται σε αποικία. Και αυτό σημαίνει: όλος ο πλούτος στους ξένους ιμπεριαλιστές, και όλη η φτώχεια και η αθλιότητα για το λαό αυτής της χώρας. Το ΠΑΣΟΚ έχει την αυταπάτη πως είναι κυβέρνηση. Σύμφωνα με το Μείζον Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλου-Φυτράκη, κυβέρνηση σημαίνει διεύθυνση, διοίκηση. Εδώ έχουμε το αντίθετο. Μια ομάδα εκλεγμένων δολιοφθορέων, που καταστρέφουν το σύνολο της χώρας. Και δεν είναι μόνοι τους. Εχουν συμμάχους το όλο πολιτικό σύστημα, έστω και με τη μορφή της αντιπολίτευσης. Και η αντιπολίτευση που δεν ανατρέπει, είναι συγκυβέρνηση.

Τι μπορεί να γίνει; Ολα χαμένα και όλα ψεύτικα; Και η μόνη σιγουριά που έχουμε στη ζωή μας, είναι ο θάνατος; Τα πολλά τηλεφωνήματα που έχουμε σχεδόν κάθε μέρα για να μας πληροφορήσουν για το θάνατο κάποιου φίλου ή φίλης, με βεβαιώνουν πως δεν έχω άλλη σιγουριά. Αλλά μένει το αμφίβολο της ζωής. Και αυτό είναι το μόνο αγαθό που διαθέτουμε. Γι' αυτό και η κάθε μας μέρα είναι η πραγματική μας περιουσία. Και αυτή πρέπει να αξιοποιήσουμε και να υπερασπίσουμε. Να καταλάβουμε πως η ενέργειά μας και η δημιουργικότητά μας είναι μια θέση εργασίας. Και την προσφέρουμε για το τίποτα, σε κάποιο αφεντικό.

Και ας πάρουμε σαν παράδειγμα την κρίση στα ΜΜΕ. Εντάξει, να δεχτώ πως παίζονται παιχνίδια. Αλλά όπως είχα γνωρίσει τον κλασικό καπιταλισμό -όχι το νεοναζιστικό καπιταλισμό της εποχής μας-, κανείς εργοδότης δεν ήθελε να τα βάλει με το προσωπικό του, για ένα και μόνον απλό λόγο. Αυτοί του φέρναν τα κέρδη του. Τώρα, στην εποχή των ιδιωτικοποιήσεων, δεν μπορούν αυτές οι επιχειρήσεις να περάσουν στα χέρια των εργαζομένων; Ουτοπικό, ανεδαφικό, ονειροπόλο; Ας δούμε το παράδειγμα της «Monde Diplomatique», υπόδειγμα έγκυρης δημοσιογραφίας, με εκτίμηση σε όλο τον κόσμο.

Την αγόρασαν οι δημοσιογράφοι της, μαζί με αναγνώστες που γινήκαν μέτοχοι, με την προϋπόθεση να μην αλλάξει γραμμή και να παρέχει πάντοτε έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες. Προσφορά στον σκεπτόμενο πολίτη. Δείγμα αυτής της εφημερίδας έχουμε στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» σε εξαίρετα ελληνικά, αν και βέβαια δεν χωρούν όλα τα άρθρα της. Υπάρχουν και άλλα διεθνή έντυπα που κινούνται στην ίδια φιλοσοφία.

Και ας το γενικεύσουμε το θέμα. Κρατικοποιήσεις ή ιδιωτικοποιήσεις; Ψευδές το ερώτημα. Οταν λέμε ιδιωτικοποίηση, σημαίνει μια κλοπή εθνικού πλούτου. Κρατικοποίηση μπορεί να είναι καπιταλισμός του κράτους.

Αλλά υπάρχει και μια τρίτη λύση. Γιατί οι ΔΕΚΟ να μην ανήκουν στους εργαζομένους, γιατί τα πανεπιστήμια να μην ανήκουν στην πραγματική παιδεία, γιατί η παραγωγή να μην ανήκει στους ίδιους τους παραγωγούς; Και τα κέρδη τους να γυρίζουν πίσω στην κοινωνία για να πλέκεται αυτό που λέμε κοινωνικός ιστός.

Εχω την αίσθηση πως λέω αυτονόητα πράγματα, στην ουσία τους συντηρητικά. Θέλω μια αξιοπρεπή ζωή για τον καθένα.. Αργά κατάλαβα πως αυτό είναι επικίνδυνο. Και αυτό που με θλίβει είναι γιατί οι άνθρωποι να είναι τόσο υποταγμένοι, όταν μέσα από την ιστορία τους έχουν κάνει θαύματα. Μονάχα μια ματιά να ρίξουμε στα βιβλία μας, και θα μείνουμε ενεοί.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.

Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2011

«Ἑλληνικὴ Γλώσσα - τροφὸς ὅλων τῶν γλωσσῶν », Ἀναστασίας Γονέου


Μία ἐργασία βασισμένη σὲ Μελέτη τῆς ὁμογενοῦς καθηγήτριας Ἀναστασίας Γονέου.
Μὲ τίτλο «Ἑλληνικὴ Γλώσσα - τροφὸς ὅλων τῶν γλωσσῶν », ἡ Ἀναστασία Γονέου, μεταξὺ ἄλλων, ἀναφέρει:
«Ἡ Ὁμηρικὴ (Ἑλληνικὴ) Γλώσσα, ἀποτελεῖ τὴ βάση ἐπάνω στὴν ὁποία στηρίχτηκαν πλῆθος σύγχρονων γλωσσῶν.Ἀκόμα κι ἂν......
δὲν ὑπῆρχε καμία ἄλλη ἀναφορά, ἀκόμα κι ἂν δὲν εἶχε διασωθεῖ κανένα προκατακλυσμιαῖο μνημεῖο, θὰἀρκοῦσε ἡ Ἑλληνικὴ Γλώσσα ὡς ἀπόδειξη τῆς ὕπαρξης στὸ παρελθόν, μίας ἐποχῆς μεγάλου πολιτισμοῦ. Στὴ γλώσσα μᾶς εἶναι ἐμφυτευμένη ὅλη ἡ γνώση ποὺ κατέκτησε ὁ ἄνθρωπος, ἕως τὴν παροῦσα στιγμή. Κάθε ἑλληνικὴ λέξη-ὅρος φέρει ἕνα βαρὺ φορτίο νόησης, φορτίο ποὺ οἱ προγενέστεροι 'ἐξόδευσαν', γιὰ νὰ κατακτήσουν γνωστικὰ τὴ συγκεκριμένηἔννοια καὶ νὰ τὴν 'βαπτίσουν' μὲ τὸ συγκεκριμένο ὄνομα-λέξη ».

Παράδειγμα:

AFTER = Ἀπὸ τὸ ὁμηρικὸ αὐτὰρ= μετά. Ὁ Ὅμηρος λέει: ''θα σᾶς διηγηθῶ τί ἔγινε αὐτᾶρ''.
AMEN = λατινικά: amen. Τὸ γνωστὸ ἀμὴν προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀρχαιότατο ἢ μὴν = ἀληθῶς, (Ἰλιάδα Ὁμήρου β291-301),ἠμέν. Ἡ ἐξέλιξη τοῦ ἠμὲν εἶναι τὸ...
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ
σημερινὸ ἀμέ!
BANK = λατινικὰ pango ἀπὸ τὸ παγιῶ, πήγνυμι. Οἱ τράπεζες πῆραν τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ τὰ πρῶτα 'τραπέζια' (πάγκους) τῆς ἀγορᾶς.
BAR = λατινικά: barra ἀπὸ τὸ μάρα = ἐργαλεῖο σιδηρουργοῦ.
BOSS = ἀπὸ τὸ πόσσις = ὁ ἀφέντης τοῦ σπιτιοῦ.
BRAVO = λατινικό, ἀπὸ τὸ βραβεῖο.
BROTHER = λατινικὰ frater ἀπὸ τὸ φράτωρ.
CARE = ἀπὸ τὸ καρέζω.
COLONIE ἀπὸ τὸ κολώνεια = ἀποικιακὴ πόλη.
DAY = Οἱ Κρητικοὶ ἔλεγαν τὴν ἡμέρα 'διά'. Καί: εὐδιάθετος = εἶναι σὲ καλὴ μέρα.
DISASTER = ἀπὸ τὸ δυσοίωνος + ἀστὴρ
DOLLAR = ἀπὸ τὸ τάλλαρον = καλάθι ποὺ χρησίμευε ὡς μονάδα μέτρησης στὶς ἀνταλλαγές. π.χ. «δῶσε μου 5 τάλλαρα σιτάρι». Παράγωγο εἶναι τὸ τάλληρο, ἀλλὰ καὶ τὸ τελλάρo!
DOUBLE = ἀπὸ τὸ διπλοὺς - διπλός.
EXIST = λατινικὰ ex+sisto ἀπὸ τὸ ἔξ+ιστημι= ἐξέχω, προέχω.
EXIT = ἀπὸ τὸ ἔξιτε = ἐξέλθετε
EYES = ἀπὸ τὸ φάεα = μάτια.
FATHER = ἀπὸ τὸ πάτερ (πατήρ).
FLOWER = λατινικὰ flos ἀπὸ τὸ φλόος.
FRAPPER = ἀπὸ τὸ φραγκικὸ hrappan ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸ (F)ραπίζω = κτυπῶ ( F= δίγαμμα).
GLAMO UR = λατινικὸ gramo ur ἀπὸ τὸ γραμμάριο. Οἱ μάγοι παρασκεύαζαν τὶς συνταγές τους μὲ συστατικὰ μετρημένα σὲ γραμμάρια καὶ ἐπειδὴ ἡ ὅλη διαδικασία ἦταν γοητευτικὴ καὶ μὲ κύρος, τὸ gramou r - glamou r, πῆρε τὴν σημερινὴἔννοια.
HEART, CORE = ἀπὸ τὸ κέαρ = καρδιά.
HUMOR = ἀπὸ τὸ χυμὸρ = χυμὸς (Στὴν εὐβοϊκὴ διάλεκτο, ὅπως ἀναφέρεται καὶ στὸν Κρατύλο τοῦ Πλάτωνος, τὸ τελικὸ ' ς' προφέρεται ὡς 'ρ'. Π.χ. σκληρότηρ ἀντὶ σκληρότης).
I = ἀπὸ τὸ ἐγὼ ἢ ἴω, ὅπως εἶναι στὴν βοιωτικὴ διάλεκτο.
ILLUSION = ἀπὸ τὸ λίζει = παίζει.
ΙS = ἀπὸ τὸ εἷς.
KARAT = ἐκ τοῦ κεράτιον, (μικρὸ κέρας γιὰ τὴ στάθμιση βάρους).
KISS ME = ἐκ τοῦ κύσον μὲ = φίλησε μὲ (...εἶπε ὁ Ὀδυσσέας στὴν Πηνελόπη).
LORD = ἐκ τοῦ λάρς. Οἱ Πελασγικὲς Ἀκροπόλεις ὀνομάζονταν Λάρισσες καὶ ὁ διοικητὴς τοὺς λὰρς ἢ λαέρτης. Ὅπως: Λαέρτης - πατέρας τοῦ Ὀδυσσέα).
LOVE = λατινικό: love ἀπὸ τὸ 'λάFω'. Τὸ δίγαμμα (F) γίνεται 'αὖ' καὶ ' λάF ὢ' σημαίνει ''θέλω πολύ''.
MARMELADE = λατινικὰ melimelum ἀπὸ τὸ μελίμηλον = κυδώνι.
MATRIX = ἀπὸ τὸ μήτρα.
MATURITY = λατινικά: maturus ἀπὸ τὸ μαδαρὸς= ὑγρός.
MAXIMUM = λατινικά: maximum ἀπὸ τὸ μέγιστος.
MAYONNAISE = ἀπὸ τὴν πόλη Mayon, ποὺ πῆρε τὸ ὄνομά της ἀπὸ τὸ Μάχων = ἑλληνικὸ ὄνομα καὶ ἀδελφός τουἈννίβα.
ME = ἀπὸ τὸ μέ.
MEDICINE = λατινικὰ :medeor ἀπὸ τὸ μέδομαι, μήδομαι = σκέπτομαι, πράττω ἐπιδέξια. Καὶ μέδω = φροντίζω, μεδέων = προστάτης.
MENACE = ἀπὸ τὸ μῆνις.
MENTOR = ἀπὸ τὸ μέντωρ.
MINE = ἀπὸ τὸ Μινῶαι (= λιμάνια τοῦ Μίνωα, ὅπου γινόταν ἐμπόριο μεταλλευμάτων. «Κρητῶν λιμένες, Μίνωαι καλούμεναι». (Διοδ.Σικελ.Ἐ'84,2).
MINOR = λατινικά: minor ἀπὸ τὸ μινὺς = μικρός. Στὰ ἐπίσημα γεύματα εἶχαν τὸ μινύθες γραμμάτιον, ἕνα μικρὸ κείμενο στὸ ὁποῖο ἀναγραφόταν τί περιελάμβανε τὸ γεῦμα. Παράγωγο τό... menu!
MODEL = ἀπὸ τὸ μῆδος= σχέδιο (ἡ ἴδια ρίζα μὲ τὴ μόδα (= moda).
MOKE = ἀπὸ τὸ μῶκος = αὐτὸς ποὺ χλευάζει.
MONEY = λατινικό: moneta ἀπὸ τὸ μονία = μόνη ἐπωνυμία τῆς Θεᾶς Ἥρας: Ἠραμονία. Στὸ προαύλιο τοῦ ναοῦ τῆς Θεᾶς στὴ Ρώμη ἦταν τὸ νομισματοκοπεῖο καὶ τὰ νομίσματα ἔφεραν τὴν παράστασή της, (monetae).
MOTHER = ἀπὸ τὸ μάτηρ, μήτηρ.
MOVE = ἀπὸ τὸ ὁμηρικὸ ἀμείβου = κουνήσου!
MOW = ἀπὸ τὸ ἀμάω = θερίζω.
NIGHT = ἀπὸ τὸ νύχτα.
NO = λατινικό: non, ne ἐκ τοῦ ἐκ τοῦ νή: ἀρνητικὸ μόριο ( ''νέ τρώει, νὲ πίνει''), ἢ (νηπενθὴς = ἀπενθῆς, νηνεμία =ἔλλειψη ἀνέμου.
PAUSE = ἀπὸ τὸ παύση.
RESISTANCE = ἀπὸ τὸ ρὰ + ἴστημι.
RESTAURANT = ἀπὸ τὸ ρὰ + ἵσταμαι = ἔφαγα καὶ στηλώθηκα.
RESTORATION = λατινικὰ restauro ἀπὸ τὸ ρά+ιστημι, ὅπου τὸ ρὰ δείχνει συνάρτηση, ἀκολουθία, π.χ . ρὰ-θυμός, καὶἴστημι = στήνομαι.
SERPENT = λατινικὰ serpo ἀπὸ τὸ ἕρπω (ἑρπετό). H δασεία ( ') προφέρεται ὡς σ = σερπετό.
SIMPLE = ἀπὸ τὸ ἁπλοὺς (ἡ λέξη δασύνεται).
SPACE = ἀπὸ τὸ σπίζω = ἐκτείνω διαρκῶς.
SPONSOR ἀπὸ τὸ σπένδω = προσφέρω (σπονδή).
TRANSFER ἀπὸ τὸ τρύω (διαπερνῶ) + φέρω. Transatlantic = διαπερνῶ τὸν Ἀτλαντικό.
TURBO = ἀπὸ τὸ τύρβη = κυκλικὴ ταραχώδης κίνηση.
YES = ἀπὸ τὸ γὲ = βεβαίως.
WATER = ἀπὸ τὸ Ὕδωρ (νερό), μὲ τὸ δ νὰ μετατρέπεται σὲ τ .

Σώμερσετ Μωμ, «Διακοπές στο Παρίσι» βιβλιοπαρουσίαση.

Εξαιρετική αναγνωστική εμπειρία που προτείνω στους βιβλιόφιλους. Στο «Διακοπές στο Παρίσι», ο Μωμ παρακολουθεί τον νεαρό ήρωά του καθώς έρχε...