"Ο πραγματικός καλλιτέχνης μες το μυαλό μου δεν είναι τίποτα άλλο από ένας ηθοποιός θεατρικού μονολόγου, που βρίσκεται στο σανίδι μόνος του, με λίγους θεατές μέσα στο θέατρο να τον παρακολουθούν να ποτίζει με αγωνία και ιδρώτα τις τριμμένες σανίδες της σκηνής, καθώς η αγωνία για την ανθρώπινη ύπαρξη και τα όρια της ανθρώπινης δημιουργικότητας του ροκανίζουν το σώμα σαν πεινασμένο σαράκι.
Αυτό το είδος καλλιτέχνη έχει βαθιά μέσα του ριζωμένο το σύνδρομο του Δον Κιχώτη ο οποίος όμως δεν είναι απλώς η περίπτωση ενός ακόμα διαταραγμένου τρελού, που έχει στόχο να μας διασκεδάσει με τα παράξενα πράγματα που λέει και τα περίεργα φερσίματα του, αλλά είναι μία φιλοσοφική λίθος η οποία βλέπει τους τεράστιους ανεμόμυλους σα γίγαντες της απομόνωσης και του υπαρξιακού άγχους. Το άγχος αυτό μεταφράζεται και εξαργυρώνετε με τη δημιουργία πνεύματος όπως λέει ο Καζαντζάκης.
"Να κάνουμε την ύλη πνεύμα".
"Τρως ψωμί και γράφεις βιβλίο. Τρως αλάτι και γράφεις ποίημα. Πίνεις κρασί και γράφεις μία ελεγεία για πιάνο, πίνεις νερό να ξεδιψάσεις ένα καυτό καλοκαιρινό απομεσήμερο κι είναι έτοιμη μία συμφωνία" όπως λέω εγώ.
Ο καλλιτέχνης Δον Κιχώτης είναι ταυτόχρονα μαχητής της τέχνης του, αποφασισμένος να δώσει τον αγώνα μέχρι το τέλος μην υπολογίζοντας τις συνέπειες. Αδιαφορώντας αν τα χτυπήματα που θα λάβει του στερήσουν ένα χέρι, ένα πόδι ένα αυτί, η ολόκληρη την ύπαρξη του. Το γνωρίζει αυτό καλά, όπως επίσης γνωρίζει ότι αυτό το χέρι, αυτό το πόδι και αυτό το αυτί δεν ανήκουν σε εκείνον, αλλά είναι βαριά κληρονομιά που του άφησαν οι προηγούμενοι καλλιτέχνες, δάσκαλοι, μαχητές πριν από αυτόν, εκείνοι που πιθανώς δημιούργησαν σε ακόμα μεγαλύτερο σκοτάδι και σε ακόμα μεγαλύτερο φόβο, σε πολύ πιο δύσκολες δηλαδή συνθήκες και που το έργο τους ίσως είναι πολύ περισσότερο άξιο μνήμης και προσοχής.
Είναι προσηλωμένος ο καλλιτέχνης μαχητής, στο στόχο του πού δεν είναι άλλος από την δημιουργία έργου και ανύψωση του ανθρώπινου πολιτισμού όλο και ψηλότερα.
Εικάζω ότι η ιστορία του Δον Κιχώτη είναι μία τραγική αλληγορία που θέτει τα όρια και τις βάσεις ολόκληρου του οικοδομήματος της σύγχρονης τέχνης. Καθαρό δημιούργημα της Αναγέννησης και των "Νέων Ιδεών" ο Δον Κιχώτης αποτελεί τον παιάνα που καλεί όλους τους σύγχρονους δημιουργούς σε εγρήγορση και αγώνα. Είναι ο γεννήτορας συνείδησης και ο πρωτοπόρος δάσκαλος.
Είμαι βέβαιος και μαζί μου και πολλοί άλλοι, που θεωρούν αυτό το έργο αριστούργημα ότι ο Θερβάντες είχε όλα τούτα στο μυαλό του όταν έγραφε αυτό μνημειώδες έργο.
Ο καλλιτέχνης είναι αντιμέτωπος εκτός των άλλων με την αγωνία του "Ιερού Τρόμου" όπως αυτός καταγράφεται στο έργο του Φρειδερίκου Νίτσε και του Νίκου Καζαντζάκη αλλά και πολλών άλλων καλλιτεχνών όπως οι Μπωντλαίρ, Κάφκα, Σαρτρ και λοιπά.
Ως καταραμένος ποιητής - βλέπε γενικότερα, όπου ποιητής καταραμένος δημιουργός, καταραμένος καλλιτέχνης - ο νέος σαλτιμπάγκος της κοινωνίας είναι εκτός από καθρέφτης της και έτοιμος να τη διασκεδάσει με τα κουδουνάκια και τα αστεία καμώματά του.
Όλοι εκείνοι που δεν τον καταλαβαίνουν και τον χλευάζουν νομίζουν ότι του κάνουν κακό αλλά ουσιαστικά τροφοδοτούν το πάθος του και την επιμονή του για ακατάπαυστη δημιουργία και μεγαλύτερο αγώνα.
Έχει επίγνωση της ευθύνης του και γνωρίζει ότι ποιεί έργο, ποιεί ήθος, φτιάχνει αριστουργήματα από το τίποτα, μετουσιώνοντας την ανθρώπινη αγωνία για το επέκεινα.
Ο "ιερός τρόμος" καθοδηγεί τις πράξεις όλων μας ακόμα και αν δεν το γνωρίζουμε, ακόμα και αν οι περισσότεροι από μας δεν θέλουν να το παραδεχτούν.
Κάθε δευτερόλεπτο που περνάει, κάθε λεπτό, κάθε ώρα, κάθε μέρα που περνάει μας οδηγεί όλο και πιο κοντά στο αναπόφευκτο τέλος. Ο καλλιτέχνης το έχει συνειδητοποιήσει αυτό πριν από οποιονδήποτε άλλον και εκμεταλλεύεται το χρόνο του όσο μπορεί πιο δημιουργικά. "Μία αστραπή η ζωή μας αλλά προλαβαίνουμε" λέει ο κύριος Νίκος (Καζαντζάκης).
Ο καλλιτέχνης το γνωρίζει πολύ καλά αυτό, δεν υπάρχουν περιθώρια για παρερμηνείες, ποτέ δεν υπήρχαν, δεν είχε το χρόνο και την πολυτέλεια να αφήσει τα λεπτά να κυλήσουν μάταια και χωρίς στόχο και σκοπό.
Ο χρόνος που περνάει μας οδηγεί με αργά και βασανιστικά βήματα προς το μεγαλύτερο τέλος, την τελευταία έξοδο. Την ολοκλήρωση και τελεονομία της ύπαρξης και την αιώνια πιθανότητα λήθης.
Το αίσθημα της αιώνιας λήθης απασχολεί περισσότερο από τον καθένα ανθρώπους με ανήσυχο πνεύμα όπως είναι ο καλλιτέχνης, ο ηθοποιός, ο ποιητής, ο συγγραφέας, ο ζωγράφος, ο συνθέτης.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγωνία για το δημιουργό από αυτήν του να έχει καλή τύχη το έργο του. Όπως δεν υπάρχει και καλλιτέχνης που να μην έχει σκεφτεί την ύπαρξή του σε ένα μελλοντικό κόσμο που επικρατεί μόνο η λήθη και η αδιαφορία για το έργο του για ό,τι δημιούργησε για ό,τι έπραξε.
Όλες οι ενέργειες όλων των καλλιτεχνών στον κόσμο επικεντρώνονταν πάντα στον ίδιο στόχο, το έργο τους να μη χαθεί και να υπάρχουν άνθρωποι που θα το ακούσουν, θα το δουν, θα το ερμηνεύσουν, θα το αξιοποιήσουν και θα το αξιολογήσουν.
Εδώ βέβαια υπάρχουν και πολλές περιπτώσεις καλλιτεχνών που υπήρξαν μεγαλύτεροι από το έργο τους όπως και άλλες περιπτώσεις εκείνων που το έργο τους ήταν μεγαλύτερο από εκείνους.
Στο έργο μου ποτέ δεν ξεχώρισα τη σύνθεση από τη λογοτεχνία ήταν και τα δύο συνοδοιπόροι και το ένα συμπλήρωνε το άλλο, το ένα στήριζε το άλλο καθώς ένα από τα δύο γονάτιζε από τις δυσκολίες της αδιαφορίας και της αναλγησίας των υπευθύνων πολιτισμού. Ο υπεύθυνος της ορχήστρας ή του δημοσίου οργανισμού που δεν απαντάει ποτέ στα μηνύματά μου και τα αναπάντητα e-mails που συνοδεύονται από διαβεβαιώσεις κούφιες και ψεύτικες καλλιεργώντας ελπίδες χωρίς αντίκρισμα, είναι για μένα πηγή έμπνευσης.
Αυτή η πηγή έμπνευσης πού είναι πιο δυνατή από όλες και που τροφοδοτεί την ανεξάντλητη δίψα για δημιουργία σε πείσμα όλων εκείνων τον ανευθυνουπεύθυνων που κάνουν ότι μπορούν για να συνεχίσουμε να δημιουργούμε στο σκοτάδι παραμένοντας στο σκοτάδι και αγνοώντας μας επιδεικτικά. Δεν διστάζουν λοιπόν αυτοί οι κύριοι να μας χαρίζουν απλόχερα και γενναιόδωρα ό,τι πολυτιμότερο έχουν ετοιμάσει για μας, χωρίς εμάς, αλλά με απόλυτους αποδέκτες όλους εμάς τους "εύπιστους συγκινημένους" που περιμένουν με προσμονή και ελπίδα στην άλλη άκρη του τηλεφώνου την κλήση που δεν έρχεται ποτέ.
Πολιτισμός παρόλα αυτά δεν είναι πόσα ποιήματα έχουμε γράψει, πόσα βιβλία έχουμε διαβάσει, πόσες συμφωνίες έχουμε συνθέσει, αλλά ο τρόπος που φερόμαστε στους γύρω μας, η γενναιοδωρία με την οποία ακούμε κάποιον να μιλάει για τον εαυτό του, ο χρόνος που δίνουμε στους ανθρώπους και οι ευκαιρίες να μας δείξουν ό,τι καλύτερο έχουν, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία και κυρίως ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το επερχόμενο τέλος, η αξιοπρέπεια με την οποία βλέπουμε το χρόνο να ροκανίζεται και την συλλογική αγωνία να μας επιβάλλεται ως κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας.
Όσο για την έμπνευση δεν μπορώ να αρνηθώ ότι αυτή προέρχεται από τα πάντα και τα πάντα είναι έμπνευση.
Σε μία συνέντευξη του ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης αφού ακούει προσεκτικά την περισπούδαστη ανάλυση της δημοσιογράφου, πάνω στην ποίηση του, τη ρωτάει με αφοπλιστική απλότητα, "τι εννοείτε". Είναι τόσο κατανοητό για μένα αυτό το ερώτημα μέσα στο συνονθύλευμα της ανάλυσης που επιχείρησε η δημοσιογράφος, που δεν τολμώ να το σχολιάσω παραπάνω.
Αυτές οι τόσο γεμάτες ουσία, απορία και δύναμη λέξεις μπορούν για μένα να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης λοιπόν. Δεν μπορώ να το εξηγήσω περισσότερο σε κάποιον που δεν καταλαβαίνει τι εννοώ.
Ένας ήχος που διαπερνά την ησυχία της νύχτας ή αντίθετα μία σιωπή που κάνει την παρουσία της έντονη μέσα σε μία μεγαλοπρεπή φασαρία, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Ένα κορίτσι πού στέκεται περιμένοντας τη συγκοινωνία κάτω από μία φωτισμένη λάμπα στο δρόμο, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Ένας μαθητής που θα με ρωτήσει τι σηματοδοτεί αυτό το κρεσέντο στη συγκεκριμένο νυχτερινό του Σοπέν, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Μία ταινία που με συγκινεί με το θέμα της και τις ερμηνείες των ηθοποιών της αλλά και την εμπνευσμένη σκηνοθεσία, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Ένας ηθοποιός λίγο πριν βγει στη σκηνή να πει το μονόλογο του, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Ένα παιδί που χάνει τη ζωή του καθώς μαζί με τους γονείς του προσπαθεί να περάσει στην απέναντι όχθη ή ακτή αναζητώντας την ελπίδα, κολυμπώντας και παλεύοντας με τα κύματα, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Ένας πίνακας στην άκρη μιας σκοτεινής αίθουσας μουσείου που δεν προσέχει κανείς, ένα ταπεινό τραγούδι ενός άσημου καλλιτέχνη, ένα ποίημα που δεν δημοσιεύτηκε ποτέ, ένα κιτρινισμένο απόκομμα εφημερίδας, μία σπασμένη κούκλα στο δωμάτιο ενός παιδιού, μία φράση που δεν πρόσεξε κανείς σε ένα ξεχασμένο βιβλίο στην άκρη μιας βιβλιοθήκης, είναι πηγή έμπνευσης για μένα.
Τέλος πηγή έμπνευσης για όλους μας πρέπει να είναι η δίψα για αληθινή ζωή, η αγάπη για το συνάνθρωπο, η προστασία της φύσης και των ζώων, η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός και η βαθιά συγκίνηση για τα πράγματα που αξίζουν.
Τα πράγματα που αξίζουν είναι εκείνα που μας διαμόρφωσαν χωρίς να το καταλάβουμε, ακόμα και τις στιγμές που εμείς τα κοιτούσαμε αδιάφορα μασώντας καθημερινότητα, γεμάτοι αυτοπεποίθηση ότι το τέλος θα αργήσει να έρθει, ίσως και να μην έρθει ποτέ. Γεμάτοι νιάτα, σφρίγος και δύναμη τότε που κοιτούσαμε την αρρώστια και χλευάζαμε τον πόνο. Ξεγελάγαμε το θάνατο περνώντας το δρόμο τρέχοντας, λίγο πριν το μεγάλο φορτηγό μας αγγίξει τη φτέρνα".
Απόσπασμα από το βιβλίο μου με τίτλο "Η ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΠΙΣΤΩΝ"
Χάρης Κανάκης
Συνθέτης, Πιανίστας, Συγγραφέας
Μέλος ΕΕΜ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου